Een vondst recht onder het ijs van Antarctica houdt wetenschappers tot ver buiten Nederland in de ban. Stel je voor: een enorm, zacht ei, geschat op 68 miljoen jaar oud, net iets ouder dan het gemiddelde NS-station, ontdekt vlak bij de botten van een uitgestorven reuzenreptiel. Deze vondst zet oude ideeën over de voortplanting van prehistorische dieren op losse schroeven.
Hoe werd het ei gevonden? En hoe ziet zoiets eruit?
We gaan even terug in de tijd. In 2011 stuitte een Chileens team op Seymour Island, vlak bij het Antarctische schiereiland, op een verlept fossiel. Inmiddels luistert het naar de naam Antarcticoolithus bradyi — een mond vol, maar dat ben je wel gewend als je Terschellinger straatnamen kent. Het ei meet circa 28 bij 20 cm en is daarmee het grootste zachte ei ooit opgegraven.
Dat ei was overigens niet hard zoals je bij dino’s verwacht. Het had een flinterdunne, haast papieren schaal — een beetje als het briefpapier van je oma. Bovendien is een deel van het ei ingezakt, waardoor het plat oogt. Heel anders dan de bekende dinosaureieren uit bijvoorbeeld Drenthe.
‘Bizar in formaat én structuur’
Julia Clarke, paleontoloog aan de Universiteit van Texas, noemt de vondst ‘uitzonderlijk in alle opzichten’. Lucas Legendre, onderzoeksleider, wijst op een verrassende gelijkenis met eieren van hedendaagse hagedissen en slangen. dus niet met ‘klassieke’ dino’s — best bijzonder.
Waar lag het? En: waren er meer aanwijzingen?
Het ei werd op slechts 200 meter van de resten van Kaikaifilu hervei gevonden — een mosasauriër van formaat. In de buurt troffen onderzoekers ook resten van jonge mosasaurussen en plesiosaurussen aan. Het lijkt er sterk op dat die plek destijds diende als kraamkliniek van de zee. De onderzoekers vermoeden nu dat het ei direct in het water werd afgezet en razendsnel uitkwam, wat een heel nieuw licht werpt op de voortplanting van deze dieren. Misschien legden deze reuzen hun eieren zelfs bewust op strandjes, om jonge dieren meteen richting de branding te sturen.
Wat betekent dit nou écht voor de wetenschap?
Tot nu toe dachten we vooral aan harde eieren als het om dino’s ging, beetje zoals we een kroket niet vloeibaar verwachten. Maar dit zachte ei doet vermoeden dat zulke eieren veel normaler waren onder reptielen en vroege dino’s dan gedacht. Volgens Mark Norell van het American Museum of Natural History zet het onze oude ideeën flink onder druk: ‘Iedereen nam altijd aan dat het oorspronkelijke dino-ei een harde schaal had.’
De ontdekking van het Antarcticoolithus bradyi maakt het dus noodzakelijk om nog eens goed naar de evolutionaire puzzel te kijken. Clarke en haar team willen komend jaar verder onderzoek doen — nog meer expedities naar het continent staan al gepland. Antarctica blijft namelijk verrassen: door het uitzonderlijke bewaar-klimaat onder het ijs duiken er regelmatig fossielen op die elders vergaan zouden zijn. Misschien ligt er al een volgende onthulling in de buurt van de Dotson-ijskap.
Dit bijzondere ei biedt een glimp in het leven van onze aardbol, miljoenen jaren terug. Maar vooral laat het zien: wie denkt dat alles over dinosaurussen al bekend is, kent Antarctica niet. Niets zo veranderlijk als wetenschap — of cultuur, trouwens. Wie weet wat er nog schuilgaat onder dat eindeloze ijs.