Itamaracá: een eiland met twee gezichten
Itamaracá, een schitterend eiland in de Braziliaanse deelstaat Pernambuco, staat bekend om zijn ongerepte stranden, rijke biodiversiteit — en sinds een paar jaar, helaas, ook om de groeiende druk van verstedelijking en massatoerisme. Wie hier een wandeling maakt na het hoogseizoen, struikelt letterlijk over bergen glas en ander afval, achteloos achtergelaten door bezoekers. Precies dat beeld bracht Edna Dantas en haar dochter Maria Gabrielly in beweging.
Opgegroeid in creativiteit en schaarste
Edna (nu 55) is sociaal-environmentaal educatrice, geboren in het arme, droge binnenland van Brazilië — een regio waar water niet vanzelfsprekend is. De noodzaak dreef haar familie om elk restje te hergebruiken. “We wisten niet dat het activisme was — het was gewoon overleven,” deelt ze openhartig. zelf bouwde ze speelgoed van bamboe, waste lege potjes om tot drinkbekers. En deze levensvisie gaf ze door aan haar dochter.
Maria Gabrielly (27) is ontwerper van duurzame mode — de appel valt niet ver van de boom. Samen zijn ze trots op hun quilombola- en inheems erfgoed, een bron van kracht en verbondenheid met de natuur die ze in hart en nieren dragen.
Het plan: bouwen aan een ander soort huis
Tijdens de coronapandemie, toen het eiland stiller was maar het afval bleef liggen, kwam Edna met een gewaagd idee: ‘Waarom geen huis bouwen van glasafval?’ Zo ontstond het Casa de Sal-project. In amper twee jaar sleepten moeder en dochter ruim 8.000 (!) flessen van het strand en bouwden, met gerecycled hout en veel trial & error, een huis dat inmiddels landelijke aandacht trekt.
Het resultaat? Zeven kamers, glas-in-loodmuren die zonlicht filteren, scheidingswanden van palletplanken en zelfs dakpannen van oude tandpastatubes. De eerste kamer was piepklein — slechts 20m², diende als naaiatelier terwijl verderop de muren langzaam omhoog gingen. “Eerlijk: het was improviseren op hoog niveau. Borden afwassen in een teiltje op de vloer — maar de visie bleef overeind,” glimlacht Maria.
Van protest naar inspiratie
In een land waar 5,8 miljoen mensen geen ordentelijk dak boven hun hoofd hebben, is zo’n circulair bouwproject niet zomaar hobby. Het roept een pijnlijke vraag op: hoe zorgen we, ook hier in Nederland trouwens, voor betaalbare en duurzame woningen — én wat doen we met de onafgebroken berg afval die we produceren?
Vooral in populaire toeristische regio’s — denk Zandvoort of Texel hier — lijkt het onoplosbaar. “Zolang producenten niet anders gaan denken, en er geen sancties komen op dumpen, blijft dat glas zich opstapelen. Elke fles die je weggooit en niet breekt, ligt er volgend jaar nog”, zegt Edna nuchter.
Vrouwen aan het bouwen: uitdagingen en vooroordelen
Opvallend — en helaas niet uniek — was de tegenwind die de vrouwen als ‘vrouwelijk bouwteam’ kregen. Waar ze alleen wat hulp wilden inhuren voor zwaar werk, mengden lokale mannen zich ongevraagd in het proces, “alsof we moesten horen hoe het écht moest”, verzucht Maria. “Veel mensen denken dat je een fles opraapt en de magie gebeurt vanzelf. maar achter elk muurdeel schuilt techniek, planning, doorzettingsvermogen. En als vrouw moet je op alles dubbel zo hard je plek bewijzen.”
Een huis van afval, een thuis vol intentie
Casa de Sal oogt misschien als een bijzonder buitenbeentje in architectuurbladen, maar voor Edna en Maria is het vooral hoopvol: een thuis gemaakt van wat anderen weggooien — en een knipoog naar een toekomst waarin afval waarde krijgt. Misschien is dat wel het mooiste statement. Zelf was ik onder de indruk van hoe zo’n initiatief laat zien dat duurzaamheid soms begint bij gewoon de eerste fles oprapen — en niet wachten op grote instanties.
Praktische tips: hoe begint u zelf?
- Zamel lokaal glas en karton — vraag buren of ondernemers om hun statiegeldflessen.
- Zoek online naar ‘bottle brick’-technieken of neem contact op met circulair bouwadvies in uw gemeente.
- Denk klein: begin met bijvoorbeeld een kas of tuinschuur van glasflessen — hier in Haarlem ken ik iemand die zijn fietsenstalling zo maakte.
Nog even een fun fact: hergebruik van glas bespaart niet alleen afval, maar reduceert ook CO₂-uitstoot bij de productie van bouwmaterialen. Geen kleine winst!
Het laatste woord
Zijn er lessen voor Nederland? Absoluut. Afval bestaat niet — het vraagt alleen mensen die er iets in zien. Casa de Sal laat zien dat een flinke dosis doorzettingsvermogen én lokale verbinding het verschil maken. Zou u het aandurven, zo’n project? Misschien bouw ik volgend jaar wel een mini-serre van oude bierflesjes uit de lokale kroeg — je moet ergens beginnen.