Wat gebeurt er echt met de zeebodem rond Antarctica?
Misschien denkt u bij Antarctica vooral aan ijsbergen en pinguïns, maar onder het oppervlak gebeurt stil en ongemerkt iets alarmerends. Een team internationale onderzoekers heeft voor het eerst videobeelden gemaakt van de schade die scheepsankers aanrichten aan ongerepte ecosystemen van de Zuidelijke Oceaan. Die beelden laten diepe groeven in het sediment zien, platgedrukte dieren en soms letterlijk verdwenen leven — en nee, daar herstellen ze niet zomaar van.
36 plekken, tientallen schepen — en vooral duidelijke sporen
Dit onderzoek, onder leiding van Matthew Mulrennan en gepubliceerd in Frontiers in Conservation Science met steun van de organisatie KOLOSSAL, bracht veranderingen in kaart op 36 locaties bij het Antarctisch Schiereiland en South Georgia-eiland. De schade? In elkaar geperste sponsdieren, diepe sporen van ankertouwen en een opvallend gebrek aan leven.
Wat echt opviel: een paar meter verderop, waar de ankers de bodem níet raakten, krioelt het van het leven. Het contrast is niet te missen — ik merkte dat zelfs de onderzoekers er stil van werden.
Ecosystemen met extreem trage herstelkracht
We hebben het hier niet over een uitstervend plantje, maar over gigantische vulkanische sponzen die tot 15.000 jaar oud kunnen worden. Zulke organismen zijn essentieel in Antarcticase wateren: ze filteren het water, slaan koolstof op en bieden onderdak aan talloze soorten uit de regio zoals de Antarktische octopus, diepzeesterren, bodemvissen of ‘zeespin’-krabben.
Waarom zien we dit nu vaker?
Het smelten van het zeeijs maakt nieuwe routes mogelijk voor zowel toeristische, wetenschappelijke als visserijschepen. Antarctica mag dan strenge beschermingsregels kennen, maar echte regelgeving voor het ankeren ontbreekt nog. De onderzoekers telden minstens 195 schepen actief op locaties tot 82,5 meter diep. En laten we eerlijk zijn — dat zullen er stiekem nog meer zijn, vooral voor het toerisme.
“Een herstel dat tientallen jaren duurt…”
“De schade is een direct gevolg voor drie gigantische vulkanische sponzen — mogelijk de oudste dieren ter wereld,” benadrukte Mulrennan. Hij trekt de vergelijking met de bekende schade door sleepnetten, inmiddels berucht vanwege de verwoestende werking op de zeebodem.
Sally Watson, marien geofysicus aan het Nieuw-Zeelandse NIWA, voegt toe: “We onderschatten de impact van ankeren enorm. Het heeft veel tijd gekost om dit te documenteren — vooral omdat deze ecosystemen zo kwetsbaar zijn.”
Niet alles herstelt — soms blijven de littekens eeuwig
Eén van de meest confronterende inzichten van het onderzoek: alles rondom Antarctica groeit tergend langzaam. In tropische zeeën verdwijnen ankersporen na een jaar of tien; in Antarctica blijven ze decennia zichtbaar. Sommige wondplekken helen misschien nooit helemaal — dat is niet fijn om te realiseren.
De onderwaterbeelden van het team laten de kloof zien tussen gebieden die door mensen zijn geraakt en plekken die hun natuurlijke rijkdom nog behouden. Zoals Mulrennan treffend zegt: “Ankeren is wereldwijd één van de meest over het hoofd geziene problemen voor mariene bescherming. Het is — letterlijk — uit het zicht, uit het hart.”
Wat kun jij doen? Klein gedrag, grote impact
- Kies voor lokale, goed gereguleerde expedities als u naar Antarctica reist — vraag waar en hoe schepen ankeren.
- Ondersteun initiatieven van bijvoorbeeld het Nederlandse Wereld Natuur Fonds of Oceanen.nl die zich inzetten voor bescherming van poolgebieden.
- Deel dit inzicht. Ja, even een appje of post maken kan schelen — deze verhalen zijn het waard om te delen.
Antarctica lijkt misschien ver van ons bed, maar zelfs een anker met Nederlandse roots kan een enorme afdruk achterlaten. Bewustzijn begint hier, bij wat we weten — en wat we dóen.