Archeologen hebben deze maand een onverwachte ontdekking gedaan in het Altiplano van Bogotá, Midden-Colombia. Onder het stof van duizenden jaren werden menselijke resten gevonden die niet lijken op enig bekend inheems volk uit de regio. Fascinerend, toch? De oudste van deze skeletten is ruim 6000 jaar oud – en hun DNA vertelt een verhaal dat nooit eerder in Zuid-Amerika is opgetekend.
Wat is er precies ontdekt in de Andes?
Het internationale onderzoeksteam analyseerde genetisch materiaal van 21 individuen, opgegraven in het Altiplano van Bogotá – een plek die de meeste Nederlanders hooguit van hun reisbucketlist kennen. De resultaten, onlangs gepubliceerd in Science Advances, brachten een onbekende genetische lijn aan het licht: Colombia_Checua_6000BP. Deze lijn heeft geen match met enig modern, noch oud bevolkingsgroep uit Midden- of Zuid-Amerika.
Hoe verschilt deze vondst van eerdere ontdekkingen?
Tot nu toe dachten onderzoekers dat er grofweg twee hoofdgenetische lijnen waren: die van Noord-Amerikaanse Indianen en die van Zuid-Amerikaanse Indianen, beide ontstaan nadat groepen migranten vanuit Siberië het continent hadden bereikt. Binnen de Zuid-Amerikaanse lijn zijn verschillende subgroepen. Maar deze nieuwe Colombiaanse groep lijkt niet verwant aan al die bekende lijnen – een flinke puzzel voor archeologen!
- DNA van deze skeletten wijkt sterk af van dat van het beroemde Anzick-1 kind (verkocht als dé “oer-Amerikaan” en gekoppeld aan de Clovis-beschaving uit de VS).
- De genetische identiteit matcht niet met enige hedendaagse inheemse bevolking van Colombia, noch met oude groepen uit omliggende landen.
- Voor het eerst werd volledig oud-DNA uit Colombia gesequenst – dat was niet eerder gelukt door het tropische klimaat en de lage kans op goede botresten.
Waarom is Bogotá zo’n hot spot voor de menselijke evolutie?
De regio van Bogotá was duizenden jaren geleden een knooppunt – als een soort voordeur van Zuid-Amerika. Het was dé landbrug tussen Noord- en Zuid-Amerika en het kruispunt van grootse regio’s als Meso-Amerika, de Amazone en de Andes. Volgens promovenda Kim-Louise Krettek (Duitsland) was het dus een centrale plek waar verschillende volksgroepen bij elkaar kwamen — of elkaar juist nooit ontmoetten.
Waarom verdwenen deze mensen?
Onderzoekers hebben nog geen duidelijk antwoord. Andrea Casas Vargas van de Universidad Nacional de Colombia zegt: “We weten niet waarom deze groep uiteindelijk verdwenen is. Was het klimaatverandering? Of werden ze verdrongen door andere groepen?”
Er is slechts één ding zeker: met deze vondst zijn er veel meer vragen dan antwoorden ontstaan. Het mysterie leeft – letterlijk – voort in het DNA van skeletten uit de Colombiaanse aarde.
Wat betekent deze ontdekking voor ons beeld van Zuid-Amerikaanse geschiedenis?
Voor ons – Europeanen met interesse in verre familiegeschiedenissen – is dit een reminder dat het verhaal van de mensheid nog lang niet is uitverteld. Het oude Altiplano van Bogotá was ooit thuis voor mensen met genen die we nu nergens meer terugzien. Best wel waanzinnig toch, als je bedenkt hoeveel generaties er zijn geweest waarvan ieder spoor nu is uitgewist. Nieuwe archeogenetische technieken bieden hoop dat we hun verhalen eindelijk gaan horen.
Praktische weetjes en fun facts
- Het is pas in 2025 dankzij betere techniek mogelijk geworden zo oud DNA uit tropische gronden te halen.
- De Colombianen zelf wisten tot voor kort niet dat hun prehistorie zo raadselachtig én uniek was.
- Het onderzoeksteam denkt dat vervolgonderzoek nieuwe onverwachte migraties kan onthullen.
- Deze vondst zet musea als het ‘Museo del Oro’ in Bogotá stevig op de kaart voor wetenschapstoerisme.
Wat kunt u als lezer doen?
Heeft u familie in Colombia – of roots buiten Europa? Misschien zit er wel een onbekende genetische lijn in uw stamboom. Overweeg een test (zoals via DutchDNA of MyHeritage). Houd het nieuws uit Zuid-Amerika in de gaten: dit wordt volgens insiders een van de grootste archeologische verhalen van de komende jaren.
Tip: De tentoonstelling over deze vondst opent komend najaar in het Nationaal Archeologisch Museum in Bogotá. Mocht u een Zuid-Amerika-reis plannen: zet dit op uw lijstje!