Wie had gedacht dat we anno 2025 nog zouden praten over dieren die schouder aan schouder liepen met mammoeten? Toch is het zo. De saiga-antilope — met zijn iconische knoestige neus — heeft periodes van bijna-uitsterven overleefd, is afgebeeld in rotsschilderingen, en wandelt vandaag weer in groeiende kuddes door de steppes van Kazachstan.
Een fascinerende reis door de tijd
Als u even nadenkt: zo’n 19.000 jaar geleden, tijdens de laatste ijstijd, bestonden er al saiga’s. Ze deelden hun leefgebied met wolharige neushoorns en mammoeten. Dat is geen broodjeaapverhaal — in oude grotten in Zuid-Frankrijk zijn saiga’s vereeuwigd naast andere prehistorische giganten. Het leert ons één ding: sommige soorten zijn echte doorzetters.
Een eeuw van strijd: van bijna verdwenen tot reddingsverhaal
Toch was het bestaan van de saiga verre van vanzelfsprekend. In de afgelopen honderd jaar kreeg de populatie zware klappen — eerst door overvloedige jacht (hun vlees én hoorns waren vaak doelwit), later door verwoestende ziekten na klimaatschommelingen. Terwijl de soort ooit grote delen van Eurazië bevolkte, was hij begin deze eeuw nog vooral teruggedrongen tot Kazachstan — met minieme aantallen in Oezbekistan, Mongolië en Rusland.
Kazachstan wordt redder in nood
Rond de jaren ’60 en ’70 werd de saiga nog massaal bejaagd: vooral Chinezen en Sovjets zagen brood in hoorns (voor traditionele medicijnen) en huiden. Pas in 1999 greep de Kazachse overheid in met een verbod op de jacht én grootschalige educatieprojecten — superslim, want stropers zijn meesters in zich verstoppen op de steppe.
Deze aanpak wierp vruchten af. Daniyar Turgambayev, voorzitter van het nationale comité voor bosbouw en fauna, vertelde in 2024 nog aan CNN dat men inzet op groei: minimaal dertig procent méér saiga’s in een paar jaar. dat lukt verrassend goed — in 2003 waren er nog maar 21.000, vandaag zijn het er meer dan 2,8 miljoen alleen al in Kazachstan.
Wat zegt dit over natuurbeheer in 2025?
- Bescherming werkt: Als overheden en lokale gemeenschappen samenwerken, krijgen dieren een tweede kans.
- Educatie is cruciaal: Van Rangers tot basisschoolkinderen — bewustwording zorgt voor minder stroperij.
- Internationale samenwerking loont: De Saiga leeft niet alleen in Kazachstan, dus verdragen met buurlanden blijven essentieel.
En hier in Nederland?
Misschien komt u saiga’s niet op de hei bij Hilversum tegen, maar hun verhaal inspireert wel: hoeveel soorten hebben we hier gered dankzij bescherming? Denk aan de zeehond op de Wadden of de visarend in de Biesbosch. Soms moet je gewoon even doorzetten — en goede wetgeving helpt.
Tot slot: De kans is groot dat u dit verhaal met een glimlach deelt. Wie weet herkent iemand straks een saiga in een natuurdocu en denkt: “Ja, dat las ik laatst nog op!”
En ach — zo nu en dan vinden zelfs prehistorische dieren hun weg terug. soms dankzij een wetenschapper, soms dankzij een goedbedoelde fout in een ambtelijk rapport. Maar het werkt.