De recente natuurrampen en de chaos na de grote stroomstoring in Spanje — veel Nederlanders herinneren zich de beelden nog — hebben pijnlijk duidelijk gemaakt hoe kwetsbaar we zijn. Zeker als het draait om toegang tot schoon drinkwater in een noodsituatie. Tijdens een storing of droogte kun je niet altijd vertrouwen op de gebruikelijke bronnen. Water uit rivieren of de kraan? Soms gewoon geen optie. verrassend genoeg biedt de lucht zelf uitkomst.
Onderzoekers van de RMIT University in Australië ontwikkelden samen met Chinese partners een baanbrekend materiaal om drinkwater uit de lucht te halen, aangedreven door zonnepanelen. Met een apparaat niet groter dan een koffiemok en een innovatieve spons van hout, spreken ze van een doorbraak: efficiënter en goedkoper dan bestaande alternatieven. Echt iets wat aansluit bij de ambitie van Nederlandse innovators zoals TNO of TU Delft.
De afgelopen jaren stond water-uit-de-lucht halen centraal in veel wetenschappelijk onderzoek, zeker met de groeiende droogte wereldwijd. In Spanje vind je deze apparaten soms al in woningen, maar ze zijn vaak duur of gebruiken bergen stroom. Dit nieuwe systeem wil precies die problemen aanpakken.
Drinkwater uit lucht: hoe werkt het?
Deze waterverzamelaar – officieel Atmospheric Water Harvester (AWH) – maakt gebruik van een slim samengesteld materiaal, opgebouwd uit poreus, lichtgewicht ‘balsa’hout, in kleine kubussen geperst. In vergelijking met andere technieken gebruikt dit systeem makkelijk verkrijgbare zouthoudende stoffen (denk aan lithiumchloride, calcium- of magnesiumchloride) – goed betaalbare industriële zouten die sterk water aantrekken, zelfs bij lage luchtvochtigheid.
Het geheel bestaat uit negen sponsjes die in een bekertje gaan, afgesloten met een bolvormige deksel. een zonnepaneel voedt een simpel systeem van ventilator en koelplaat, die de lucht in beweging zet en condensatie versnelt. Zodra je de deksel openzet, zuigt het sponsmateriaal (WLG-15) vocht uit de lucht. Gaat de deksel dicht en schijnt de zon, dan komt dat water weer vrij en wordt het uitgekondenseerd in het bekertje. Daarna is het schoon en drinkbaar. Door de licht gebogen vorm van het deksel glijdt het water vanzelf naar beneden, richting opvangbakje.
Belangrijk detail: het sponsmateriaal bevat lithiumchloride om de opname van vocht te maximaliseren en ijzeroxide-nanodeeltjes die zonlicht absorberen. Daardoor warmt het snel op en verdampt het opgenomen water razendsnel. Het geheim zit ’m dus niet per se in dure hightech – het is vooral slim gebruik van natuurkundige principes.
Interessant: Voor deze uitvinding werd zelfs AI ingezet – machinaal leren om het optimaal absorptieproces te voorspellen. De resultaten? Het sponsje presteert uitstekend bij een luchtvochtigheid tussen de 30 en 90 procent, geeft na 10 uur blootstelling aan zonlicht maar liefst 99,9% van het eerder opgenomen water weer af en werkt zelfs bij Nederlandse wintertemperaturen onder het vriespunt.
In een standaardbeker passen negen van zulke houten sponsblokjes. Elk blokje weegt minder dan een gram en geeft zo’n 15 ml water af. dat lijkt weinig, maar op deze schaal spreken we over letterlijk ‘lucht tot leven’!
Uit experimenten blijkt dat per gram WLG-15 ongeveer 2 ml water wordt geabsorbeerd bij een vochtigheid van 90%. In 10 uur zon komt vrijwel alles vrij. Na enkele weken bij -10°C bewaartijd werkte het nog altijd prima. Belangrijk: het materiaal bleef herbruikbaar, zonder merkbare achteruitgang. Dit is een primeur voor crisisopvang — en voor gezinnen die zelfvoorzienend willen zijn, zelfs in tijden van droogte of calamiteit.
Hoe anders dan andere pogingen?
Volgens het onderzoeksteam is deze efficiëntie ongeëvenaard. De costs blijven laag dankzij het veelgebruikte balsa-hout (gewoon verkrijgbaar in elke bouwmarkt of je bestelt het bij Gamma of Praxis) en simpele zouten. Systemen die mist of dauw oogsten missen vaak een actieve waterwinning. Hier wordt water actief uit de lucht getrokken, wat in veel Nederlandse regio’s een sleutel kan zijn tot noodvoorraad.
Ter vergelijking: onderzoekers van het MIT presenteerden in 2023 een hydrosysteem dat 1,8 gram water per gram materiaal per dag wist te verzamelen – goed, maar niet zo efficiënt als deze nieuwste spons. Andere oplossingen, zoals hydrogel– en aerogelmatrices, vereisen ingewikkelde en dure productieprocessen. Bovendien moeten ze meestal langer regenereren voordat ze weer werken.
In hetzelfde jaar (2023) kwam de Universiteit van Maryland met een slimme niet-electrische oplossing: een sponsachtig schuim van natuurlijke materialen dat 670% (!) van zijn gewicht aan water vasthoudt uit de vochtige lucht, en 95% daarvan weer snel vrijgeeft met enkel zonlicht. Veelbelovend – maar groot en complex voor particulier gebruik.
De nieuwste Australische uitvinding brengt het concept dus een flinke stap dichter bij een praktische, betaalbare en duurzame oplossing. Misschien niet direct iets wat morgen in elke tuin staat, maar het geeft hoop voor de nabije toekomst. Over een paar jaar bouwen we in Nederland misschien kleine wateropvangsystemen naast onze zonnepanelen – puur voor noodgevallen of als zelfvoorzienende backup. Ik zou het zo willen testen op een festival als Lowlands óf gewoon in mijn achtertuin in Rotterdam.
Wilt u meer weten over de nieuwe generatie watervangers of een testmodel aanschaffen? Blijf de updates volgen via lokale techblogs en kijk zeker of Nederlandse initiatieven zoals WaterLab of BlueCity inspelen op dit soort innovaties.