Tot voor kort werd gedacht dat alleen onze soort deze technologie beheerde. Maar deze vondst is 20.000 tot 30.000 jaar ouder dan de komst van de Homo sapiens in dit deel van de wereld.
Een botten speerpunt van zo’n 80.000 jaar oud laat zien dat een andere groep mensachtigen al geavanceerde werktuigen maakte—lang voordat de Homo sapiens Europa bereikte. Dit verandert onze kijk op onze naaste voorouders behoorlijk. ze waren een stuk slimmer (en handiger!) dan vaak werd gedacht.
Na analyse bleek de sperpunt gevonden in een grot in de Noordelijke Kaukasus tussen de 80.000 en 70.000 jaar geleden gemaakt. Daarmee dateert het stuk duizenden jaren vóór het eerste spoor van Homo sapiens op dit continent. hun betrokkenheid? Die kunnen we nu uitsluiten.
Een team archeologen beschrijft de vondst in de Journal of Archaeological Science: het wapen werd vakkundig vervaardigd uit het bot van een groot dier (vermoedelijk bison) en met bitumenlijm aan een houten schacht bevestigd. De punt meet slechts 9 centimeter, maar het vakmanschap is indrukwekkend.
De speerpunt werd al in 2003 gevonden in de Mezmaiskaya-grot, tussen dierenbotten en sporen van vuur. pas de laatste jaren maakten nieuwe analysetechnieken het mogelijk om het object nauwkeurig te onderzoeken — van samenstelling tot slijtage door gebruik.
Neanderthaler-technologie onder de loep
Uit het onderzoek blijkt: de speerpunt toont sporen die wijzen op recent jachtgebruik. Ook lijkt de punt kort na fabricage gebruikt en niet gerepareerd of hergebruikt. Dat verklaart ook waarom zulke vondsten zo zeldzaam zijn. organisch materiaal vergaat snel, behalve in unieke plekken zoals deze grot — typisch Russisch, daar in de Kaukasus.
Decennialang werden Neanderthalers gezien als steentijdmensen: hun gereedschap zou alleen uit steen bestaan. maar deze inventieve lans bewijst dat ze veel meer in hun mars hadden — ze combineerden bot, hars en hout. Pas later gingen Homo sapiens dit soort technieken gebruiken.
De productie van de sperpunt was beslist geen toeval: de juiste botten zoeken, precies snijden met stenen werktuigen en daarna alles verlijmen. daarvoor is planning nodig — én diepgaande kennis van natuurlijke materialen. De onderzoekers benadrukken: zulke tools maken vereist niet alleen fijne motoriek, maar vooral een goed stel hersens.
Maar dan het raadsel: waarom zijn er niet veel meer van zulke wapens gevonden? Waarschijnlijk omdat de meeste exemplaren op plekken werden gemaakt of gebruikt waar organisch materiaal niet overleeft. Alleen in grotten als Mezmaiskaya is de kans op zo’n vondst héél klein maar juist daardoor zo bijzonder.
Wat betekent dit voor ons beeld van de Neanderthaler?
Het is 2025 en tijd om ons clichébeeld bij te stellen. Zelfs hier in Nederland — waar we vaak schouderophalend naar archeologie kijken — blijkt het verleden interessanter (en knapper!) dan je dacht. Wie weet wat er nog in de Limburgse grotten ligt? Mocht u deze zomer naar een museumnacht in het Allard Pierson Museum gaan, kijk dan met andere ogen naar die prehistorische tentoonstellingen.
Conclusie
Deze vondst helpt ons beseffen: ook zonder smartphone waren onze verre familieleden tot méér in staat dan lang werd aangenomen. het is een reminder dat innovatie niet per se van Homo sapiens hoeft te komen — soms lagen de slimmigheidjes gewoon op een Kaukasisch bottenhoopje te wachten op ontdekking.