Het klinkt misschien als een sterk verhaal, maar stel u voor: u wandelt ontspannen door de bekende kalksteengroeve Măgura Călanului in Roemenië en stuit op een groepje roestige werktuigen, nonchalant neergezet tegen een boom — gewoon ergens aan de rand van het bos. Voor een beetje plaatselijke wandelaar uit de regio lijkt het in eerste instantie niets bijzonders. Toch werd door deze ontdekking het Kasteel van Corvin Museum in Hunedoara ineens een bijzonder oud verhaal rijker.
Officieel weten we niet waar de gereedschappen daadwerkelijk zijn gevonden — waarschijnlijk zijn ze door plunderaars gewoonweg achtergelaten, simpelweg omdat het bij elkaar ruim 11 kilo ijzer betrof. Volgens recent onderzoek in het wetenschappelijke tijdschrift Praehistorische Zeitschrift is het waarschijnlijk dat ze vlakbij hun oorspronkelijke plek zijn ‘gedropt’, dicht bij de groeve zelf.
Unieke vondst uit de pre-Romeinse IJzertijd
Op het eerste gezicht lijken het wat ongeïnteresseerd achtergelaten stukken schroot, verregaand geroest. Maar wie verder kijkt, ontdekt iets veel indrukwekkenders. dit is een van de meest complete en gevarieerde bouwvakkerssets uit de Europese oudheid—bestaande uit 15 afzonderlijke stukken.
Dit specifieke steenhouwersgereedschap werd gesmeed in het pre-Romeinse IJzertijdperk. Het totaalgewicht bedraagt bijna 11 kg (probeer dat maar eens in uw rugzak te stoppen). De set omvat: vijf dubbelzijdige hakken (waarvan twee met opvallend getande randen), vijf verschillende wiggen voor het gecontroleerd splijten van steenblokken, een kleine slijphamertje, een draagbaar aambeeld, een platte beitel, een spits afwerkgereedschap en een bescheiden kleine hak.
Opvallend is de diversiteit in de gereedschappen — sommige exemplaren lijken direct beïnvloed door mediterrane smeden, terwijl andere duidelijke regionale aanpassingen laten zien. De vakmanschap van de Daciërs spat er werkelijk van af.
De meeste hakken vertonen een dubbele schuine snede of zijn tweezijdig bol van vorm, perfect geschikt om oneffen oppervlakken van steenblokken mee glad te maken. “In sommige gereedschappen is duidelijk een lokale innovatie te herkennen”, zegt Aurora Pețan, archeoloog en mede-auteur van het onderzoek. Dit wijst op technologische uitwisseling met bijvoorbeeld het Middellandse Zeegebied, én op de creatieve aanpassingskracht van de Dacische ambachtslieden — uiteindelijk zijn geen twee tools precies hetzelfde. De hele set lijkt van één en dezelfde vakman te zijn geweest.
Deze vondst is zonder meer bijzonder: voor het eerst werd zo’n compleet pre-Romeins gereedschapset gevonden op Dacisch grondgebied. In de Grieks-Romeinse wereld bestonden soortgelijke kits, maar in Dacië werden ze tot nu toe nog nooit opgegraven. Dat maakt deze vondst voor Europese archeologie echt een zeldzaamheid.
Steenhouwerskunst uit Dacië: vakwerk in de schaduw van Rome
De Măgura Călanului-groeve strekt zich uit over meer dan 30 hectare. Wie een dagje rondstruint, ziet overal sporen van oud vakmanschap: diepe inkepingen van gereedschap in de wanden, onafgemaakte blokken kalksteen en een hoop afgedankte stukken steen van diverse formaten. Al deze details wijzen erop dat het werk plotseling stilviel, waarschijnlijk vanwege de Romeinse opmars in het jaar 102 na Christus. Het lijkt erop dat de groeve na de Romeinse annexatie nooit meer werd gebruikt — wat de ouderdom van de gereedschapsset alleen maar bevestigt.
persoonlijk denk ik dat deze set misschien bewust verstopt is door een Dacische ambachtsman, uit angst tijdens de opmars van de Romeinen — en uiteindelijk gewoon nooit is opgehaald.
Hieruit blijkt vooral de enorme vakkundigheid van de Dacische steenhouwers. Hun kennis en kunde deden zeker niet onder voor die van Romeinse collega’s of andere grote beschavingen. Zo wordt het stereotype weer eens vakkundig gesloopt: waar de geschiedenis doorgaans Rome alle lof geeft, blijkt dat ook aan de randen van het rijk prachtige innovaties ontstonden — puur uit vakmanschap én regionale samenwerking.
Dus als u de komende tijd overweegt de regio van Hunedoara te bezoeken, of gewoon een stevige wandeling bij een oude groeve wil maken: wie weet stuit u zelf wel op een vergeten stukje geschiedenis. Gevonden? Laat het vooral weten aan het lokale museum.