Een vondst diep onder de grond die zelfs ervaren archeologen met open mond achterliet: zomaar tijdens bouwwerkzaamheden bij de Mercat del Peix in hartje Barcelona kwamen in april 2025 de restanten van een middeleeuws schip aan het licht. Dit spectaculaire wrak – inmiddels ‘Ciutadella I’ gedoopt – is niet alleen een historische schat, maar gooit ook de bouwplannen van het nieuwe onderzoekscomplex voorlopig overhoop.
Waarom deze ontdekking zo uniek is voor Barcelona
vijf meter diep onder de oude vismarkt, waar ooit het water half over het land stroomde, troffen archeologen van Arqueòlegs.cat het houten gevaarte aan. Opvallend: de boot is waarschijnlijk niet op die plek vergaan, legt het onderzoeksteam uit. Door eeuwen van stormen, de aanleg van kunstmatige kades en het werk van de rivier Besòs schoof de kustlijn steeds verder op. Zo raakte het wrak bedolven onder vruchtbare zandlaag – waardoor zelfs hazelnootpitten en dennenappels wonderbaarlijk goed bewaard bleven.
“Barcelona heeft een rijke archeologische bodem, maar een schip als dit vind je niet elke dag,” zegt opgravingsleider Santiago Palacios.
| Parameter | Geschatte waarde |
|---|---|
| Datering | 15e-16e eeuw |
| Behouden lengte | 10 m |
| Behouden breedte | 3 m |
| Vinddiepte | 5 m onder zeeniveau |
| Staat | Gefragmenteerd, nat hout |
Vergis u niet – dit is geen doorsnee scheepswrak. Het laat direct zien welke handelsroutes en goederenstroom Barcelona richting moderne tijd brachten. Overigens is dit pas de tweede keer dat zo’n vondst in de Catalaanse hoofdstad wordt gedaan — de eerste, ‘Barceloneta I’, dook pas in 2008 op.
De volgende stappen en wie bij het onderzoek betrokken zijn
Onder leiding van Palacios en restaurator Delia Eguiluz werkt het team samen met de Archeologische Dienst van Barcelona (SAB). Het onderzoeksproces is strak gepland:
- April-mei 2025: volledige fotogrammetrische documentatie van het wrak.
- Juni 2025: stuk voor stuk uitgraven en onderdompelen in waterbassins.
- Juli-augustus 2025: voorzichtig verwijderen van zand en microorganismen.
- 2026–2028: gecontroleerd vervangen van water door stabiliserende harsen.
En hier houdt het niet op: er is nog maar 85% van het terrein onderzocht. Nieuwe verrassingen zijn dus allerminst uitgesloten.
Hoe het restaureren van het middeleeuwse schip in zijn werk gaat
het veiligstellen van zulk kwetsbaar nat hout vraagt om precisie en geduld. De belangrijkste stappen op rij:
- In segmenten zagen: elk wrakhout wordt in handzame stukken verdeeld.
- Continue onderdompeling: ieder deel rust lange tijd in speciaal behandeld water.
- Langzaam ontzilten: het water meerdere keren verversen tot alle zouten verdwenen zijn.
- Behandeling met PEG (polyethyleenglycol): het vocht in de houtstructuur wordt vervangen door een steunende polymerenmix.
- Gereguleerde droging: langzaam en onder strenge klimaatcontrole zodat het schip niet vervormt.
het kan dus nog wel even duren – drie tot vier jaar – tot het schip in volle glorie getoond kan worden. Maar dat geduld loont: zo krijgt Barcelona straks misschien hét pronkstuk voor een nieuw maritiem museum. De ‘Ciutadella I’ levert bovendien bruikbaar materiaal voor onderzoekers:
- beter begrip van bouwtechnieken in de late middeleeuwen
- organische resten die inzicht geven in eetpatronen en handelsroutes
- gegevens over de razendsnelle verzanding van de historische haven
Voor Barcelona markeert de vondst een sleutelmoment: precies aan de vooravond van de ontwikkeling tot moderne havenstad duikt dit schip op uit de tijd dat de stad haar deuren naar de wereld opende. Geen wonder dat het onderzoek even voorgaat op nieuwe bouwprojecten – zo’n kans krijg je slechts eens per generatie.