In de wereld van de archeologie kom je van alles tegen. Van priegelige amuletten en grafkamers tot schatten die letterlijk het boek van de mensheid herschrijven. Soms lijkt het of je midden in een Netflix-documentaire belandt — precies dat gebeurde recent in het verre noordwesten van Australië.
Onzichtbare geschiedenis wordt zichtbaar: ontdekking in Kimberley
Een groep onderzoekers heeft op het schiereiland Kimberley een tot nu toe onbekende stijl van rotstekeningen onthuld. De zogenoemde Lineaire Naturalistische Figuren (LNF) zijn bijzondere, levensgrote dierenafbeeldingen die niet passen in de bestaande indelingen van Australische prehistorische kunst.
Een vergeten hoofdstuk uit de prehistorie van Australië
Volgens een onderzoek onder leiding van Ana Paula Motta — in samenwerking met de Balanggarra Aboriginal Corporation — zijn deze afbeeldingen ouder dan 6.000 jaar. Ze vullen een cruciale leemte tussen de beroemde Gwion-figuren (12.000–13.000 jaar) en de recentere Wanjina-schilderingen (tot 5.000 jaar), waarmee een nieuw stuk van de puzzel gelegd is.
Niet alleen voegen deze schilderingen een nieuw hoofdstuk toe aan de rijke visuele traditie van Aboriginal gemeenschappen, ze suggereren ook een tijd van ingrijpende ecologische en sociale verandering.
Een tijd van aanpassing — en symbolische antwoorden
6.000 jaar geleden steeg de zeespiegel fors — complete dorpen moesten elders een thuis zoeken. De LNF’s lijken een symbolische reactie te zijn op deze periode van verlies en onzekerheid.
Deze ontdekking kwam tot stand door een zorgvuldige analyse van ruim 1.000 rotstekenlocaties, verzameld door het Kimberley Visions project (2013-2022). Het team van Motta bestudeerde 151 vindplaatsen, waaronder stijlen als IIAP (Irregular Infill Animal Period), Gwion en Static Polychrome.
Na het vergelijken van technieken, vormen en de volgorde van overschilderingen, werden 98 unieke figuren onderscheiden. Grote dieren, opvallend strak omlijnd, zonder het kleurrijke invulwerk van IIAP.
Opvallend: deze dieren zijn altijd over oudere schilderingen heen gezet, en later meestal weer overschilderd met Wanjina-kunst. Dat bevestigt hun tussenpositie in de tijdlijn.
Waarom zijn deze schilderingen zo uniek?
De meeste werken zijn terug te vinden op hoge, steile wanden — publiek zichtbaar, waarschijnlijk bedoeld voor de hele gemeenschap. Slechts 2 à 3 procent van alle onderzochte locaties toont dergelijke LNF-afbeeldingen: een bewijs van hun zeldzaamheid én hun vastomlijnde stijl.
Hoe zien de Lineaire Naturalistische Figuren eruit?
LNF’s zijn ingetogen maar technisch knap uitgewerkt. Ze tonen vooral buideldieren als kangoeroes, maar ook vleermuizen, reptielen, vissen en vogels zijn representatief. Altijd goed omlijnd, in donkerrode oker, en in statische poses zonder menselijke of verhalende scènes.
Volgens de onderzoekers is de anatomie tot het wezenlijke gereduceerd: stevige ledematen, rechte staarten, afgeronde oren. Hier en daar een spierlijn — dat wel — maar nooit zo gedetailleerd als bij oudere stijlen.
Er zijn vijf karakteristieke lichaamsvormen (U, AJ, AN, AQ, en AR) geïdentificeerd, die wijzen op een unieke visuele ‘taal’ met eigen regels.
Nooit mensen — wel een diepere betekenis
De afwezigheid van menselijke figuren is geen toeval. Volgens het team wijst dit op een soort spirituele “terugkeer” naar het dierenrijk. In tijden van verstoorde balans richtte de kunst zich op de relatie tussen mens en dier — met dieren als voorouders of beschermgeesten.
In plaats van complex versierde scènes kozen de kunstenaars van de LNF voor strakke, heldere silhouetten. Die eenvoud diende vermoedelijk een ceremoniële rol: afbeeldingen die — desnoods door overschildering — in rituelen nieuw leven konden krijgen.
Hoe kijkt Nederland hiernaar?
Zulke vondsten zijn niet alleen relevant voor Australische geschiedenisfans. Ook in Nederland, dat zijn eigen traditie kent rond bijvoorbeeld de hunebedden en de Wadden, tonen deze schilderingen aan hoe universeel het menselijke verlangen is om onze wereld in beeld te vatten. Je hoeft trouwens geen archeoloog te zijn om onder de indruk te zijn — elke keer dat ik zo’n nieuws lees, voelt het alsof delen van het verleden ineens tastbaar worden.
Praktische tips: zo blijf je op de hoogte van archeologie-nieuws
- Volg lokale musea als het Rijksmuseum van Oudheden – ze delen vaak internationaal nieuws.
- Gebruik sites als archeologieonline.nl voor diepgaande analyses en achtergrondverhalen.
- Wil je zelf rotstekeningen bezoeken? Denk dan aan vakantiebestemmingen als Drenthe of Zuid-Limburg, waar je in de grotten nog sporen uit prehistorische tijden kunt zien.
Het is bizar dat zelfs in 2025 er nog zulke onverwachte vondsten mogelijk zijn. wie weet welke verhalen rotsen en muren ons de komende jaren nog vertellen?