De zoektocht naar schone en vrijwel onuitputtelijke energiebronnen is een van de meest besproken thema’s van dit decennium — en terecht. kernfusie, hetzelfde proces dat de zon aandrijft, wordt door wetenschappers gezien als dé belofte voor een duurzame toekomst. Stel je voor: energieopwekking zonder CO2-uitstoot, geen eindige voorraden en op termijn wellicht goedkoper dan welke fossiele brandstof dan ook. Het klinkt haast als sciencefiction, maar de race is nu echt begonnen.
Hoe werkt kernfusie eigenlijk?
Kernfusie is het spectaculair samensmelten van lichte atoomkernen tot zwaardere — en daarbij komt er enorm veel energie vrij. Het draait allemaal om plasma: een heet, elektrisch geladen “soep” die deels lijkt op alles wat je ziet in neon-verlichting in de Utrechtse nacht, maar dan op temperaturen die de verbeelding te boven gaan. De grote uitdaging? Dat plasma onder controle houden en extreem heet maken — soms meer dan 100 miljoen graden Celsius.
China vestigt nieuw record met hun kunstmatige zon EAST
Op 20 januari 2025 verpulverde China alle verwachtingen. De experimentele fusie-centrale EAST in Hefei (provincie Anhui) wist een plasma maar liefst 1.066 seconden stabiel te houden. Ter vergelijking: in 2023 stond het record nog op “slechts” 403 seconden. Misschien klinkt het als een detail, maar in fusie-onderzoek is dit groot nieuws — het draait immers om elke extra seconde dat het plasma in bedwang blijft.
De EAST, voluit de Experimental Advanced Superconducting Tokamak, wordt ook wel “de kunstmatige zon” genoemd. Hij bootst de processen van de zon na, met supersterke magneetvelden om dat bizarre plasma bijeen te houden. tijdens de recente proeven werd het plasma opgestookt tot temperaturen van 108 miljoen graden Celsius. Ongelofelijk, maar juist daar liggen de omstandigheden voor zelfvoorzienende fusie binnen handbereik.
Waarom is dit zo baanbrekend?
- Geen CO2-uitstoot: Kernfusie veroorzaakt geen broeikasgassen.
- Geen langdurig kernafval: Het restafval is nauwelijks radioactief.
- Onuitputtelijke energie: De brandstoffen zijn ruim en nog niet schaars.
- Goedkoper op de lange termijn: Als fusie commercieel lukt, kan het de prijs van energie drastisch verlagen.
De sprong van EAST is niet alleen technisch knap — het verstevigt ook China’s positie in de wereldwijde “fusierace”. Denk aan samenwerkingen in projecten als ITER, waar wordt gewerkt aan fusie-energie op veel grotere schaal. Ook Nederlandse instituten als DIFFER (Institute for Fundamental Energy Research in Eindhoven) kijken aandachtig mee.
Wat zijn de volgende stappen?
De finish is nog niet in zicht. Technici moeten materialen ontwikkelen die bestand zijn tegen extreme hitte en straling. Ook de energiebalans — er mag niet meer energie in hoeven dan eruit komt — is nog een heikel punt. Toch, met elke doorbraak zoals die van EAST, lijkt een energietoekomst zonder olie, kolen én uranium weer een stukje haalbaarder.
Mocht u nu al willen weten hoe dat voelt — een stekker in de muur met energie uit de ‘kunstmatige zon’ — dan is er nog wat geduld nodig. Maar de basis wordt nú gelegd. Niet alleen in China, maar ook op plekken als Petten en Geleen, waar Nederland zijn eigen bijdrage levert aan een schoner beleid. Over twintig jaar kijken we waarschijnlijk terug op deze records als het begin van een energierevolutie.
Wist u dat…
- Het huidige record van 1.066 seconden neerkomt op ruim 17 minuten aan gecontroleerde fusie — een tijd waarin u met gemak een kopje koffie in de Amsterdamse Jordaan haalt.
- Kernfusie al decennia hét favoriete onderwerp is van Sci-Fi schrijvers, maar nu steeds dichter bij onze dagelijkse realiteit komt.