Nieuw computermodel: een onverwacht kosmisch risico
De nieuwste computersimulaties schudden onze zekerheden flink op. Het klinkt als sciencefiction, maar het is serieus onderzocht: er bestaat een minieme kans dat de aarde uit het zonnestelsel wordt geslingerd – met alle gevolgen van dien voor ons en álle leven hier. En het gaat niet eens om het aloude scenario waarbij de zon uitdooft. Er speelt een nieuwe, nauwelijks besproken dreiging: de zwaartekracht van een passerende ster.
Stel je voor: een ster uit onze Melkweg nadert, stoort de banen van onze planeten en brengt alles uit balans. Het resultaat? Of de aarde wordt uit het zonnestelsel gegooid en bevriest in de diepste ruimte, of ze spiralt richting de zon en verdampt. Geen prettig vooruitzicht – en toch fascinerend dat we het nu zo precies kunnen berekenen.
Wat zeggen de nieuwe berekeningen?
Volgens een kersvers onderzoek, gepubliceerd in het vakblad Icarus, zijn onze planetaire banen minder stabiel dan gedacht. Astronomen van het Planetary Science Institute (Verenigde Staten) en de Universiteit van Bordeaux (Frankrijk) rekenden het uit: een passerende ster zou best eens het zonnestelsel kunnen verstoren, waardoor een planeet – bijvoorbeeld Mars – tegen de aarde botst, of onze aarde zélf uit het zonnestelsel wordt geschoten.
Met behulp van het NASA Horizons-systeem voerden wetenschappers 2.000 computersimulaties uit. Het resultaat was verrassend: de kans dat Mars door een botsing of uitwerping uit het zonnestelsel verdwijnt, is 0,3%. Voor de aarde is die kans 0,2% – een op de 500. Onze blauwe planeet is dus minder kwetsbaar dan haar buren, maar allesbehalve onaantastbaar, zeker als een botsing met een andere planeet plaatsvindt.
Hoe ziet zo’n kosmisch ongeluk eruit?
Wanneer Mercury (Mercurius) – berucht om haar chaotische, dichter-bij-de-zon-baan – uit evenwicht raakt, kan dat grote gevolgen hebben voor Venus, Mars en uiteindelijk zelfs de aarde. Denk aan: Venus of Mars die door zwaartekrachtverstoringen frontaal op aarde knalt, of een serie reacties waarbij Jupiter de aarde linea recta de interstellaire ruimte in lanceert.
Merk op: Mercurius is eigenlijk het ‘zwakke broertje’ – door haar grillige baan is ze het eerst vatbaar voor een kosmische duw. Maar raakt haar omloopbaan sterk verstoord, dan ontstaat er een domino-effect. Het klinkt gek, maar Mars of Venus kan ons uiteindelijk een flinke schop geven, waarna Jupiter alles afmaakt. noordelijk gesproken: als het misgaat, dan goed ook.
Kunnen we rustig slapen?
Het goede nieuws: dikke kans dat wij het nooit meemaken. Deze scenario’s spelen zich af over miljarden jaren, met een kans van 0,2% voor de aarde – maar dat is wél honderden malen groter dan oudere schattingen. Waarom maakt dat uit? Omdat het aantoont dat het zonnestelsel een stuk wankeler is dan generaties sterrenkundigen dachten.
Leuk weetje: de beroemde Isaac Newton (hij van de appel en de zwaartekracht) wist al in de 18e eeuw dat de banen van planeten door onderlinge zwaartekracht instabiel konden worden. Bewijs leverde hij nooit — dat lukte pas dankzij moderne computersimulaties. Het is nu 2025, en de wetenschap geeft Newton alsnog gelijk.
Wat nemen we hieruit mee?
- Slechts 0,2% kans – maar wel een realistische, nu beter onderbouwde mogelijkheid
- Het zonnestelsel is dynamischer dan ooit gedacht
- Zelfs ogenschijnlijk stabiele systemen als het onze kunnen ooit op de schop
- Geen reden voor paniek, maar stof tot nadenken – en een prachtig feitje voor aan de borreltafel
Natuurlijk blijft het koffiedik kijken. Wij kunnen voorlopig gewoon stoïcijns naar buiten kijken – of u nu op het terras van De Drie Graefjes koffie drinkt of fietst langs het IJsselmeer. Maar één ding staat vast: het universum blijft ons verrassen.