Stelt u zich eens voor: een gigant die al duizenden jaren over de Afrikaanse savanne uitkijkt en in zijn stam stiekem een kleine watertoren verstopt heeft. We hebben het natuurlijk over de baobab — misschien wel de meest excentrieke boom die er bestaat. Met zijn bizarre vorm en ongelofelijke levensduur, tot wel vijf millennia, laat deze reus niets aan het toeval over.
Een icoon van droogte en overleving
Het ondergewaardeerde talent van de baobab schuilt in zijn vermogen om enorme hoeveelheden water op te slaan. In zijn dikke, sponsachtige stam bergt hij soms wel 140.000 (!) liter water op — stel je voor, dat is bijna genoeg om een klein zwembad mee te vullen. Dit trucje is natuurlijk bedoeld als bescherming tegen de eindeloos lange droge periodes die in delen van Sub-Sahara-Afrika normaal zijn. Want zelfs als alles uitdroogt, blijft de baobab fier overeind.
Ecologisch onmisbaar én een lokale supermarkt
Wat misschien nog minder mensen weten: de baobab is een sleutelfiguur binnen zijn ecosysteem. In het regenseizoen zuigt zijn vezelige stam water op als een spons. Tijdens de droge maanden overleeft niet alleen de baobab hierdoor, maar profiteren vogels, insecten en zelfs olifanten van het opgeslagen water.
En dan is er nog zijn vrucht — in Nederland bekend onder de naam ‘apenbrood’. Dit kruidige, lichtzure vruchtvlees zit vol vitamine C, antioxidanten, calcium, ijzer en kalium. Niet voor niets duikt baobab tegenwoordig steeds vaker op in healthshops van Amsterdam tot Groningen. Bovendien zijn de bladeren en de bast echte alleskunners: ze worden traditioneel gebruikt in de lokale keuken, maar ook als huismiddeltjes tegen tal van kwaaltjes. Tijdens de warme Afrikaanse avonden openen zich geurige witte bloemen, die vooral nachtvlinders en vleermuizen aantrekken. Heel eerlijk: een baobab is een microkosmos op zichzelf.
Een levende legende voor tuinliefhebbers
Kort geleden kwam ik in Utrecht nog een bonsaibaobab tegen op het balkon van een hobbytuinier — even een kleine zijstap; het blijft bijzonder om een Afrikaanse overlever tussen de Hollandse bakstenen te zien staan. De baobab groeit heel traag, maar als u tijd en geduld heeft, betaalt hij dat dubbel en dwars terug met zijn lange levensduur en unieke uiterlijk.
Wilt u zelf aan de slag? Ook buiten Afrika voelt de baobab zich prima, mits u hem verwent met heel veel zon, een luchtige, goed doorlatende grond en weinig water. In de Nederlandse zomer is hij zelfs buiten te houden — als het weer meezit tenminste.
Winterslaap is geen reden tot zorg
In de winter laat de baobab al zijn bladeren vallen en blijft alleen een grillige, bijna mythische stam over. Ziet er misschien wat troosteloos uit, maar schijn bedriegt — dit hoort gewoon bij zijn natuurlijke cyclus, zoals ook de bomen in het Vondelpark elk jaar doen. Ook zonder blad blijft hij vol leven en energie, verstopt in zijn binnenste tot het weer tijd is om te ontwaken.
Baobab: een stukje Afrika op Hollandse bodem
Wie de baobab toevoegt aan zijn tuin, woonkamer of straatbeeld, brengt een onverwoestbaar stukje Afrikaanse magie naar Nederland. Misschien laat hij u lang wachten op zijn eerste bloemen, maar geef hem wat aandacht en u krijgt er een levende legende voor terug.