Al eeuwenlang worden er verhalen gesponnen rondom Christoffel Columbus. Was hij écht een Genuees? Was hij een bekeerde Jood, of hield hij iets duisters achter? Een vooraanstaand historicus haalt nu vier van de meest hardnekkige misverstanden aan rondom de ontdekker van Amerika, in een interview met de Spaanse krant ABC.
Schil de Spaanse sensatie van het echte verhaal
Volgens Esteban Mira Carballos, een bekend gezicht in de koloniale geschiedschrijving, doorstaan veel populaire versies over Columbus de toets der historische kritiek nauwelijks. ‘Wat we nu zien is eigenlijk een soort commerciële geschiedherschrijving’, zegt hij. Zijn missie: de mythe ontrafelen en Columbus terugbrengen naar zijn plaats in het tastbare, gedocumenteerde verleden.
1. Columbus was geen Catalaan, Valenciaan of Galiciër
Mira Carballos is daar helder over: ‘Columbus was Genuees. Daar bestaat geen twijfel over’. Hij verwijst naar notariële aktes, Columbus’ eigen testament en ooggetuigen als Antonio Gallo. Uiteraard blijven hardnekkige theorieën circuleren over een geheime Iberische wortel, soms zelfs begeleid door sappige complotverhalen — maar géén van die verhalen wordt door bronmateriaal ondersteund, benadrukt Mira Carballos: ‘Al het andere is speculatie of mythologie’.
2. DNA herschrijft geen geschiedenis
De RTVE-documentaire die onlangs een Sefardische Columbus presenteerde, deed flink wat stof opwaaien. Mira Carballos is nuchter: ‘Zonder gedegen historisch onderzoek hebben de conclusies uit die documentaire geen enkele wetenschappelijke waarde’. Hij wijst erop dat de aangehaalde DNA-studies niet eens peer-reviewed zijn. ‘Theorieën zonder degelijke bron verwerpen eeuwen documentair bewijs niet’.
3. Historici zijn het opvallend eens
Dat Columbus’ moeder misschien Joods-bekeerd was – het is een optie, erkent Mira Carballos. Maar, zo zegt hij erbij: ‘Dat verandert niets aan het feit dat Columbus een praktiserend en overtuigd christen was’. Dit speelde overigens ook een sleutelrol in zijn relatie met de Katholieke Koningen én bij zijn entree aan het hof.
‘Iedere historicus die zijn vakgebied serieus neemt, weet: de Genueze achtergrond is uitstekend gedocumenteerd’, stelt Mira Carballos. Wie een alternatieve herkomst verdedigt, negeert meestal de historische bron — of verdraait die bewust. Volgens hem liggen aan die alternatieve verhalen vaak nationale belangen of sensatiezucht ten grondslag, zelden serieuze studie.
Blijvende fascinatie, maar één hoofdweg
De discussie rond de ware identiteit van Columbus zal in Nederland – en zeker bij onze zuiderburen – ongetwijfeld nog wel even doorrolen. Toch pleit Esteban Mira Carballos voor nuchterheid: niet elk spannend idee verdient het label ‘geschiedenis’. Echt historisch onderzoek wijst nog altijd in één duidelijke richting: Columbus was een Genuees, een bekwame navigator, diep religieus én een drijvende kracht achter het radicale wereldbeeld van zijn tijd.
Kleine tip: wie ooit in Genua is – loop zeker eens door de Via di San Lorenzo, waar volgens lokale traditie Columbus’ vroege jaren zich afspeelden. Je zult snel merken dat de feiten soms verrassender zijn dan de mythes.