Een extreem atmosferisch fenomeen heeft onverwachte littekens nagelaten in de aardatmosfeer. Dit gebeurde enkele weken nadat een zeldzaam heftige zonnestorm onze planeet trof en een ongekend krachtige geomagnetische storm veroorzaakte. Japanse en Amerikaanse onderzoekers bevestigen: deze gebeurtenis bracht opvallende veranderingen teweeg in een weinig bestudeerd deel van de ionosfeer — de zogeheten E-laag.
Wat gebeurde er precies in mei 2025?
Tussen 10 en 11 mei 2025 vond er een massale uitbarsting op de zon plaats. De enorme zonne-eruptie veroorzaakte boven onze hoofden, op zo’n 90 tot 120 kilometer hoogte, een schouwspel waar je u tegen zegt. Voor het eerst registreerden wetenschappers van de Universiteit van Kyushu grote veranderingen in de zogenaamde ‘sporadische E-lagen’: heel dunne, tijdelijk sterk geïoniseerde plakken lucht die precies oplichten tijdens een stormherstel. volgens Live Science was de omvang dit keer ongekend.
De gevolgen voor onze atmosfeer — en verder
Door het slim samenbrengen van gegevens van de COSMIC-2 satelliet en 37 verspreide ionosondes wereldwijd — inclusief installaties in Nederland en België — wisten onderzoekers de reis van deze vreemde ionisatiepatronen in beeld te brengen. Wat bleek? Eerst ontstonden de E-lagen bij de polen, om zich daarna verrassend rap richting evenaar te verspreiden. Dit duidt op verstoorde neutrale stromingen in de E-regio van de ionosfeer.
De effecten waren vooral duidelijk boven Zuidoost-Azië, Australië, de zuidelijke Stille Oceaan en het oostelijke deel van de Pacific — maar ook Europese luchtvaartdiensten rapporteerden incidentele radiostoringen. De storm was zo krachtig (Dst-index: lager dan -400 nT) dat onderzoekers voor het eerst rechtstreeks zagen hoe zelfs de onderste lagen van de ionosfeer reageren op zeldzaam zware zonnestormen. Een fenomeen dat tot nu toe in deze zone ‘onmogelijk’ werd geacht.
Waarom zou u dit moeten weten?
Deze atmosferische veranderingen zijn niet zomaar bijzonder: ze hebben directe gevolgen. De zogeheten sporadische E-lagen verstoren radiocommunicatie in HF en VHF-banden — cruciaal voor onder meer luchtvaart- en scheepsnavigatie. In Nederland merkte onder andere KLM afgelopen maand korte storingen op tijdens trans-Atlantische vluchten. Weten waar, waarom en hoe deze lagen ontstaan, is essentieel om technologische uitval te voorspellen en onze infrastructuur te wapenen tegen extreem ruimteweer.
Praktische tips voor digitale veiligheid bij zonnestormen
- Volg updates van betrouwbare bronnen als het KNMI en ESA Space Weather Centre.
- Vliegt u of vaart u in genoemde regio’s? Overweeg een back-up communicatiesysteem.
- Bedrijven met langeafstandscommunicatie in hun workflow: maak tijdelijke plannen voor storingsgevoelige periodes.
Weetje: Wat betekent dit eigenlijk voor ons dagelijks leven?
Hoewel zulke zonnestormen zeldzaam zijn, worden ze door klimaatveranderingen en zonnecycli volgens experts iets waarschijnlijker. Nederlandse weeramateurs en professionals volgen nu spannender dan ooit de ruimteweerindexen — met reden. Overigens: wist u dat een stevige ionosferische storing zelfs GPS-signalen in Amsterdam even in de war kan brengen? Dat overkwam, heel kort, enkele chauffeurs van Connexxion deze lente. Toeval of niet — maar het zet aan het denken.
Kortom: ons luchtruim wordt in 2025 niet alleen drukker, maar ook een tikje onvoorspelbaarder. Bent u voorbereid op onverwachte zonne-grillen?