Stel je voor: een wezen van de zeebodem dat klinkt alsof het uit een game of stripboek komt — en toch bestaat het echt. Maak kennis met de vulkaanslak, oftewel Chrysomallon squamiferum. Deze unieke gast heeft eigenschappen waar zelfs Marvel jaloers op zou zijn.
Het mysterieuze leven van de vulkaanslak
Deze slak leeft tot op 2.900 meter diep in de Indische Oceaan, op plekken waar het water letterlijk kookt — uit openingen in de aardkorst stroomt hydrothermaal water met temperaturen tot 400 graden Celsius. Geen hangplek waar je een gemiddelde dagjesmens zou verwachten. Hier, bij die verlaten hydrothermale bronnen, vond de wetenschappelijke wereld een diertje met een ijzeren wil (en lijf).
Zwaardere wapens dan elke straatkat: een pantser van ijzer
De vulkaanslak staat in Nederland beter bekend als de ‘pangolin van de zee’. Waarom? Door zijn bizarre pantser. Dit is geen gewone slakkenhuis, maar een gelaagde, ijzerrijke harnasstructuur die ongeëvenaard is in het dierenrijk. En dat is geen overdrijving — volgens een studie gepubliceerd in Nature Communications zijn er simpelweg geen andere dieren bekend waarvan het skelet zo’n significante hoeveelheid ijzer bevat.
- Bovenzijde: beschermd door een schelp die deels uit ijzersulfide bestaat
- Onderzijde: ‘Voetzool’ bekleed met dichte schubben van chitine, versterkt met ijzer
Dit pantser maakt de slak niet alleen uniek — het inspireerde zelfs onderzoek naar nieuwe, duurzamere materialen voor de technologie van de toekomst. Je kunt je voorstellen dat dat de Rotterdamse techmakers wel aanspreekt.
Overleven zonder ooit te eten — hoe dan?
Misschien het meest verbazingwekkende: de vulkaanslak eet nooit in de traditionele zin. In plaats daarvan leeft hij in symbiose met bacteriën die in zijn lichaam leven en energie halen uit chemische reacties (chemosynthese). Geen boerenkool, geen haring — alleen pure natuurkunde en scheikunde die samenwerkt.
Bedreigd door menselijke hebzucht
In 2018 plaatste de Internationale Unie voor het Behoud van de Natuur (IUCN) deze slak op de Rode Lijst. De reden? De opkomende vraag naar diepezeemijnbouw bedreigt het fragiele ecosysteem rondom de hydrothermale bronnen. Wat voor Rotterdam slechts een naam op de beurs is, betekent voor deze slak het verschil tussen leven en uitsterven.
Waarom deze slak behouden?
- Unieke bouw: Nergens anders vind je zo’n chemisch hypermoderne harnasstructuur
- Onmisbare kennis voor innovaties: Door de biomineralisatie van de slak te bestuderen, kunnen ingenieurs in Delft nieuwe slimme materialen ontwikkelen
- Symbool voor het onbekende: De zeebodem is nog grotendeels onontdekt — wat missen we nog meer als we deze ecosystemen vernietigen?
Wat kunnen we doen — ook hier in de Lage Landen?
Als u wilt bijdragen aan het behoud van deze fascinerende soort:
- Volg organisaties als WWF Nederland voor updates over oceaanbehoud
- Let bij elektronica op keurmerken die garant staan voor duurzame mijnbouw
- Vertel anderen over de vulkaanslak — deel kennis, deel fascinatie. Dit is echt een verhaal om aan de borreltafel te vertellen
Wie had ooit gedacht dat de meest heroïsche overlever van 2025 een onbekende slak op de oceaanbodem zou zijn? De natuur blijft ons verrassen. en soms tikt er zomaar een slak met een ijzeren schild op het glas van de wetenschap.