Nieuwe inzichten rond de gouden munten die voor de kust van Colombia zijn gevonden – bij het zogenaamde “rijkste scheepswrak ter wereld” – bevestigen nu officieel hun oorsprong. Deze vondst komt niet uit een vaag legendarisch schip, maar uit het iconische Spaanse galjoen San José. Wie ooit in Cartagena op vakantie was, kent vast de verhalen – nu krijgen ze eindelijk een tastbare basis.
San José: Meer dan alleen een wrak
Het galjoen San José zonk in 1708 tijdens een kanonduel met Britse oorlogsschepen, ergens in een Caribisch decor dat tegenwoordig nauwelijks veranderd lijkt. Aan boord: ruim 200 ton (oftewel 180.000 kilogram!) goud, zilver en onbewerkte edelstenen. Omgerekend naar huidige waardes spreken we over een schat van mogelijk 17 miljard dollar. Het soort cijfers dat iedereen doet dromen – zelfs mij. Maar het gaat niet alleen om geld; deze munten bieden ook inkijkjes in de geopolitiek van hun tijd.
Wie is de rechtmatige eigenaar?
De munten liggen op ongeveer 600 meter diepte. Uiteraard wil de Colombiaanse overheid ze bergen en tentoonstellen in een toekomstig museum. Toch is het verhaal minder eenvoudig: Spanje meent dat hun gezonken schepen, ongeacht ouderdom, Spaans bezit blijven. Daarnaast zijn er nog investeringsmaatschappijen en zelfs nazaten van oorspronkelijke bemanningsleden die aanspraak maken. een juridische puzzel dus — eentje die typisch is voor schatten van dit formaat.
Wat is er zo bijzonder aan de munten?
Onderzoekers, waaronder experts van de Colombiaanse Marine, analyseerden beelden van tientallen munten die met op afstand bestuurde onderzeevoertuigen (ROV’s) werden vastgelegd. Bijzonder detail: op verschillende exemplaren zijn kastelen, leeuwen en kruisen van Jeruzalem te zien. Dergelijke symbolen zeggen veel over het koninklijke gezag en de religieuze invloed van Spanje die in die tijd dominant was – dat geeft de vondst een unieke historische waarde.
Waarom spreekt deze vondst tot de verbeelding?
- Uniek erfgoed: Slechts zelden worden zoveel intacte artefacten uit deze periode gevonden.
- Lokaal belang: Voor Cartagena betekent de schat een kans om het toerisme nog verder te boosten, los van de standaard stranden en empanadas.
- Wetenschappelijke waarde: Met de nieuwste technologieën kan nu worden vastgesteld hoe de zilver- en goudroutes liepen tussen Europa en Zuid-Amerika – onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam houden dit soort vondsten nauwlettend in de gaten.
En nu?
In 2015 maakte de Colombiaanse regering officieel bekend dat het wrak van San José was gelokaliseerd, even buiten Cartagena. Sindsdien zijn er vier expedities geweest met ROVs – in 2021 en 2022. De verwachting is dat de komende jaren meer details bekend worden over het bergingsproces, maar de internationale rechtszaak blijft tot dan in de lucht hangen.
Wat kunt u zelf doen als dit u fascineert?
- Breng bij een trip naar Colombia een bezoek aan de historische haven van Cartagena – vraag een lokale gids naar scheepswrakken, vaak kennen ze anekdotes uit de familie.
- Volg het nieuws rond de San José in gespecialiseerde media zoals NRC of de Colombiaanse El Espectador.
- Inspiratie opdoen? Het Amsterdam Museum heeft een fraaie collectie VOC munten voor een directe vergelijking.
Zulke vondsten zijn zelden helemaal eenduidig, maar één ding is zeker: de combinatie van goud, mythe en internationale strijd spreekt altijd tot de verbeelding. Misschien botsen de opvattingen over eigendom – maar iedereen kan genieten van de schoonheid én het mysterie van deze munten, zelfs zonder duikpak.