Misschien las u het enkele dagen geleden op onze site — ik publiceerde toen een verhaal over een van de machtigste koninginnen uit het oude Egypte: koningin Tiy, de vrouw van farao Amenhotep III. Tiy liet zien dat ook iemand zonder koninklijk bloedtop tot de absolute elite kon doorstoten. Maar vandaag richten we de blik op haar man. Zijn levensverhaal is minstens zo opzienbarend.
Amenhotep III: De Koning van Rust en Bouwdrift
Amenhotep III besteeg als kind de troon, maar pakte het bestuur volwassen aan. Zijn heerschappij (1390–1352 v.Chr.) groeide uit tot een van de meest welvarende tijdperken van het oude Egypte. Geen grote oorlogsdaden — op een militaire campagne in Nubië na — maar wel enorme bouwprojecten. Denk aan de tempel van Luxor in Thebe en zijn imposante dodentempel bij de westelijke Niloever.
Een Paleis voor Eeuwige Vreugde: Malkata
Toch nam Amenhotep daar geen genoegen mee. hij gaf opdracht voor een gigantisch paleiscomplex: zo’n 227.000 vierkante meter groot, vlakbij Thebe op de westelijke oever, genaamd Per Hai (“Huis van de Vreugde”). Maar waarom juist hier, en zo groots?
Veel deskundigen menen dat Malkata werd gebouwd ter ere van de sed-vieringen: jubilea die de macht van de farao bevestigden. Anderen vermoeden dat Malkata vanaf Amenhoteps achtste regeringsjaar zijn officiële residentie werd. Zelf denk ik dat de afstand tot het machtige Amon-priesterschap in Thebe meespeelde — een ontwikkeling die zijn zoon Achnaton later zou voortzetten. In ieder geval: volgens historische bronnen vierde Amenhotep III alle grote jubilea in dit paleis.
Hoe Zag Malkata Eruit?
Vandaag blijft vooral een uitgestrekt veld van ruïnes over, al kun je hier en daar nog resten bewonderen. De fundamenten zijn opvallend goed bewaard, want er is nooit overheen gebouwd — een zeldzaamheid in Egypte.
- Verbonden paleizen, sommigen nog met levendige fresco’s vol natuurtaferelen
- Ontvangstzalen en administratieve vertrekken
- Een tempel gewijd aan de god Amon
- Woningen voor personeel en hovelingen
Het meest indrukwekkende bouwwerk? Het kunstmatige Birket Habu-meer, aangelegd op koninklijk bevel, verbonden met de Nijl via een kanaal. Het meer had een T-vorm en mat ongeveer 2 bij 1 kilometer. Archeologen gaan ervan uit dat het diende ter ontspanning — beeld u koningin Tiy voor op haar praalboot, omringd door dienaressen — én als rituele plek tijdens jubilea. Bij het zuidelijke deel stond zelfs een speciaal altaar.
De Verbinding met de Doden en de Stad van de Rijzende Zon
De locatie van Malkata was bijzonder: een lange weg verbond het paleis direct met de zogenaamde dodentempel (“Miljoenenjarenhuis”) van Amenhotep III. Vandaag kennen we die plek vooral door de iconische Kolossen van Memnon — nog altijd, zij het zwaar verweerd, markant zichtbaar in het landschap.
Maar Amenhotep droomde grootser. Vlakbij Malkata verrees een compleet nieuwe stad, bedoeld als logistieke en administratieve ruggensteun voor het paleis: De Opkomst van Aton — een knipoog naar de god die later onder Achnaton centraal zou staan.
De ‘Gouden Verloren Stad’: Moderne Opgravingen
Die stad, gelegen tussen de tempel van Ramses III (Medinet Habu) en de tempel van Amenhotep III in Malkata, verdween eeuwenlang onder het zand. Pas in de jaren 1930 werd een klein deel gevonden, maar de echte doorbraak kwam in 2020 — dankzij het team van archeoloog Zahi Hawass (velen van u kennen zijn werk van National Geographic). Toen kwam naar voren dat het de grootste, best bewaarde stad uit het Nieuwe Rijk is, inmiddels omgedoopt tot de “Gouden Verloren Stad”.
- Administratieve, industriële en woonwijken
- Gevels vol aardewerk, kleurrijke ringen en scarabeeën
- Modderstenen met het officiële zegel van Amenhotep III
Insignes, fragmenten en zegels — iedere vondst bevestigt de datering én het belang van deze plek. Zo wijst een inscriptie op de voorbereiding van vleesschotels voor de jubilea. Ook werd een kleizegel gevonden met verwijzing naar de Gempaatón tempel van Aton, gebouwd door Achnaton in Karnak. Opmerkelijk, want dat maakt het verband tussen vader en zoon in deze regio extra tastbaar.
Welke Geheimen Wachten Nog in het Zand?
Woonde Achnaton vóór zijn hervormingsperiode nog in Malkata? Waarom koos hij later voor Amarna als hoofdstad? En kreeg Malkata weer een rol toen Toetanchamon de lijn van de oude godsdienst herstelde?
Archeologen hopen dat, met iedere nieuwe vondst, het verhaal completer wordt. Misschien ligt het antwoord nog onder het stof van Malkata, of in de straten van de ‘Gouden Stad’. Tot dan bewaren deze ruïnes hun geheimen — en blijven wij speuren naar het ware leven achter de faraonische pracht.