Een team van Spaanse archeologen heeft het raadsel rond de unieke, gigantische stenen “pila” in het Dolmen van Matarrubilla (Valencina de la Concepción, Sevilla) na jaren intensief onderzoek weten te ontrafelen. waarom is deze kolos, die je nergens anders op het Iberisch Schiereiland vindt, zo bijzonder? En hoe kwam deze steen van meer dan 2000 kilo precies op zijn plek?
Het antwoord blijkt visionair – de steen is ruim 5000 jaar geleden over het water vervoerd, vanuit een steengroeve aan de overzijde van de toenmalige Golf van Guadalquivir. daarmee hebben de onderzoekers, gepubliceerd in het Journal of Archaeological Science, het eerste officiële bewijs geleverd voor watertransport van een megaliet uit de prehistorie van Spanje. En het mooiste? Deze ‘pila’ lag er waarschijnlijk al 1800 tot 800 jaar vóórdat het beroemde tholos-monument erboven gebouwd werd.
Wat maakt de Matarrubilla-pila zo uniek?
De rechthoekige steen is indrukwekkend: 1,7 meter lang, 1,2 meter breed en bijna een halve meter hoog – alleen tillen lokale sportschoolleden hem hier niet. De zeldzame, felgekleurde “cataclasita yesífera”-steen met zijn groene, witte en rode aderen valt totaal uit de toon in de regio rond Valencina. Dit type kennen we eigenlijk alleen uit Ierland en Malta. De eerste keer dat-ie opduikt op Spaanse bodem? In 1917, binnen het tholosgraf dat nu bekendstaat als de Dolmen van Matarrubilla, midden in het grootste kopertijdperk-nederzetting van Europa.
Een reis van 55 kilometer — per boot én over land
Analyserend op mineralogisch niveau, kwamen de onderzoekers uit bij Las Cabezas de San Juan, op zo’n 55 kilometer (hemelsbreed!) van Valencina. Trek je de route uit, dan stuit je al snel op natte voeten: de enige logische manier om de steen te vervoeren was over water — per boot of vlot. Daarna moest hij ook nog drie kilometer de heuvel op getrokken worden, vermoedelijk met sleeën voortgetrokken door mensen of runderen. Dat roept toch respect op voor die vroegkopertijdse spierballen.
Ouder dan het dolmen zelf
De onderzoekers dachten eerst aan koperen werktuigen, maar sporen op het oppervlak bewijzen anders: de steen is bewerkt met gepolijste stenen bijlen en dissels. De wijze van bewerken—van alle kanten—impliceert dat de pila al op zijn plek stond, voordat de tholos gebouwd werd. Niemand sleept zo’n blok door de smalle, lange dolmengang — dat is duidelijk.
Met geavanceerde luminescentietechnieken stelden de archeologen vast dat de steen tussen 4544 en 3227 v. Chr. op zijn huidige plek is gelegd. De “tholos” kwam pas veel later: 2700-2400 v. Chr. Oftewel: het blok is tot zo’n 1800 jaar ouder dan het monument zelf. mogelijk behoorde hij bij een nu verloren gegaan, eerder monument.
Waarom zoveel moeite? Symboliek en status in de Kopertijd
De multicolore aderen in deze steen—donkergroen, wit, rood—waren waarschijnlijk geen toeval. zulke opvallende kleuren spraken tot de verbeelding, niet alleen esthetisch, maar ook symbolisch in de prehistorie. het transport over grote afstand bevestigt dat Valencina destijds een belangrijk handels- en ceremoniespot was, waar naast lokale producten ook exotische materialen aankwamen.
Een highlight in de Europese prehistorie
De Matarrubilla-pila is een uniek stuk erfgoed—geometrisch bijna perfect, indrukwekkend zwaar (2 ton!) en met een herkomst die nogal tot de verbeelding spreekt. Het soortgelijk materiaal is nergens anders in de regio te vinden. Bovendien vertelt de datering (4544-3227 v. Chr.) ons dat in deze regio mensen al flink wat technologie, organisatievermogen en besef van traditie hadden—zelfs voordat de monumentale dolmens en tholosgraven ontstonden.
Samengevat: het transport van deze bijzondere steen — per boot of op een ingenieuze manier over water — laat zien dat de mensen in het Guadalquivirgebied al veel eerder dan gedacht interregionaal contact, logistiek organisatietalent en technische knowhow bezaten. Best een prestatie. Het verhaal van de Matarrubilla-pila geeft het verleden van Andalucía ineens een verrassend moderne twist.
- Praktisch weetje: Wil je de dolmen van Matarrubilla zelf bewonderen? Neem dan de trein naar Sevilla, huur een fiets en rij richting Valencina de la Concepción. Let op – bezoek is alleen mogelijk met reservering via lokale gidsen.