De geologie blijft ons verrassen, zelfs in 2025. dacht u dat de oudste rots van de Verenigde Staten zich in Minnesota bevond? Die kennis mag nu de boeken uit – want wetenschappers hebben in het noorden van Michigan een steen gevonden die nóg verder teruggaat in de tijd.
De vondst: een 3,6 miljard jaar oud stuk aarde
Tot voor kort stond de beroemde Morton Gneiss in Granite Falls, Minnesota, bekend als de oudste rots van het land. Menig bezoeker herkent de plek aan het bord “America’s Oldest Rock”. Toch toont een recent onderzoek in GSA Today aan dat Watersmeet in Michigan er met de eer vandoor gaat.
De nieuwe held daarvan: de Watersmeet Gneiss – een rotsformatie met een minimumleeftijd van 3,6 miljard jaar. sommige kristallen in deze gneis vormden zelfs 3,82 miljard jaar geleden al. Bizar als je bedenkt hoeveel generaties mensen en dieren er sindsdien geleefd hebben.
Wat maakt deze rots nu zo bijzonder?
Deze oude steen stamt uit het Archaïsche tijdperk: een fase waarin de aarde nauwelijks zuurstof kende, nog volop vulkanen spuugde, en de inslagen van meteorieten de orde van de dag waren. Stel je een wereld voor zonder bossen of rivieren zoals we die nu kennen. Zo leefde onze planeet, ooit.
Hoe bepaalden onderzoekers deze immense ouderdom?
Zonder moderne analysetechnieken zou deze ontdekking niet mogelijk zijn. Experts bestudeerden zogeheten zirkonkristallen – kleine kristalletjes die zich diep in het magma vormen en uranium insluiten.
Uranium vervalt over tijd in lood in een vast tempo. door de hoeveelheid uranium en lood te meten, kunnen geologen nauwkeurig uitrekenen hoe oud een rots is. In dit geval bleek dat 48% van de onderzochte zirkons ‘concordant’ was: je kunt ze vertrouwen, ze zijn niet chemisch vervuild geraakt over de miljarden jaren heen.
Blijven deze rotsen het ouderdomsrecord houden?
De ontdekking in Michigan doet niets af aan het belang van andere beroemde rotsen, zoals de Morton Gneiss uit Minnesota. Maar die ontstond door meerdere geologische processen; zo werden de delen ervan over de tijd herhaaldelijk samengesmolten – waardoor de exacte leeftijd lastig te bepalen was.
Met technieken anno 2025 kunnen we zeggen: Morton Gneiss is ongeveer 3,5 miljard jaar oud — indrukwekkend, maar niet ouder dan de Watersmeet Gneiss.
Kunnen we nóg oudere stenen in de VS vinden?
Het antwoord: misschien wel. In Wyoming doken al fragmentjes van zirkon op die meer dan 4 miljard jaar oud zijn. Maar zo’n heel rotsblok, zoals in Canada of Australië, is in de VS nog niet bovengronds verschenen.
Voor de echte “grand oldies” moet je dus richting het hoge noorden: in Canada prijkt de Acasta Gneiss, vermoedelijk 4 miljard jaar oud. het absolute aardse record blijft bij Australië, waar de zirkons uit de Jack Hills aan meer dan 4,3 miljard jaar mogen ruiken.
Wist u dit al?
- Een rots uit het Archaïcum is ouder dan het eerste leven op aarde: bacteriën ontstonden pas later.
- Het terrein rond Watersmeet is met de auto in minder dan 2 uur te bereiken vanuit Marquette — en populair voor hikers met een passie voor geologie.
- Amsterdam heeft een brokstuk van Morton Gneiss te kijk in NEMO Science Museum.
Praktische tips voor liefhebbers van oude stenen
- Wilt u de Watersmeet Gneiss zelf zien? Check vooraf bij lokale parken of het toegankelijk is, soms verbiedt de gemeente het verwijderen van fragmenten.
- Neem een loep én een goede camera mee: details zijn vaak spectaculairder dan verwacht.
- Vraag bij een lokale gids na waar recente onderzoeksboringen zijn gedaan — dat levert soms onverwachte fossielen of kristallen op.
Steeds meer geologische verrassingen duiken op naar de oppervlakte – vaak letterlijk! Met elke vondst verandert ons inzicht in de oertijd van de aarde een beetje. wie weet wat we volgend jaar hierop moeten aanvullen?