Stel je voor: ruim tweeënhalve eeuw lag het verborgen onder water — nu hebben onderzoekers eindelijk de rustplaats van Captain James Cook’s verloren schip bevestigd. Langs de kust van Rhode Island is na 25 jaar archeologisch onderzoek een van de grootste maritieme mysteries opgelost.
Einde van een mysterie: het schip van James Cook gevonden
Het Nationaal Maritiem Museum van Australië heeft officieel bevestigd dat het wrak op locatie RI 2394, in de haven van Newport (Rhode Island, VS), inderdaad het fameuze 18e-eeuwse schip betreft dat in 1778 zonk: de HMS Endeavour.
Dit meest iconische schip was in de jaren 1768-1771 het expeditievaartuig waarmee Captain Cook het Pacifisch gebied verkende. de Endeavour was het eerste Europese schip dat aanmeer-
de aan de oostkust van Australië, en Cook voer er zelfs mee rond Nieuw-Zeeland. In de Nederlandse geschiedenisboeken duikt de Endeavour elk decennium wel weer op als voorbeeld van vroegmoderne ontdekkingsdrift.
Hoe de Endeavour in de vergetelheid raakte
Weinig mensen weten dat het schip later werd omgedoopt en als transportschip onder de naam Lord Sandwich diende. Uit Engelse documenten blijkt dat het in 1775 verkocht,
hernoemd en daarna zonk voor de Amerikaanse kust tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog. Met opzet tot zinken gebracht — samen met een aantal andere schepen — om Newport te blokkeren.
Een kwart eeuw zoeken: het officiële bewijs
“Deze bevestiging is het resultaat van 25 jaar diepgaand en gedetailleerd onderzoek, ondersteund door internationale samenwerking,” aldus museumdirecteur Daryl Karp. Het museum zocht sinds 1999 doelgericht naar het wrak.
Wat het wrak zo waardevol maakt
- Archeologen vergeleken het scheepshout en bouwtekeningen van de Endeavour met de restanten onder water.
- Bijzonder: houten balken bleken exact overeen te komen met de positie van de hoofd- en voorste mast op originele tekeningen.
- Zelfs de afmetingen van de romp kwamen tot op de centimeter overeen met rapporten van een inspectie uit 1768.
- En als laatste bevestiging: houtanalyses toonden een Europese oorsprong, overeenkomend met reparaties uit 1776.
Al het waardevolle, en praktisch alles wat aan Cook deed denken, werd eeuwen geleden al van boord gehaald — er is dus geen kans op spectaculaire vondsten uit die tijd.
Hoeveel is er nog over?
Slechts zo’n 15% van het schip is behouden gebleven. Er is nu internationale samenwerking om het wrak voor verder verval te behoeden, samen met Amerikaanse erfgoeddiensten. Door klimaatverandering en de druk van modern scheepvaartverkeer is bescherming belangrijker dan ooit geworden.
De dubbele erfenis van de Endeavour
Voor Australië symboliseert de Endeavour het startpunt van de Europese kolonisatie — maar voor veel inheemse volken in de Pacific is het vooral het begin van een onherstelbare breuk met het verleden. voor beide is dit wrak, ondanks alles, deel van hun geschiedenis.
Waarom dit verhaal nú relevant is
Ook in 2025 blijft het verhaal leven: oude, bijna vergeten schepen vinden hun weg terug naar de actualiteit. Misschien wandelt u binnenkort ooit langs het Maritiem Museum Rotterdam, denk dan even terug aan de HMS Endeavour — en aan hoe lang het soms duurt voordat geschiedenis weer boven komt drijven.
Dus — als u volgende keer een historische quiz speelt in Utrecht of een museum binnenstapt in Amsterdam, verras uw vrienden met dit bijzondere feitje!