Midden in een ogenschijnlijk routinematige wetenschappelijke missie naar het smeltende Groenlandse ijs, stuitte een team van NASA-onderzoekers op een onverwachte vondst. het gebeurde ruim 240 kilometer ten oosten van de huidige Pituffik Space Base, waar radarsensoren aan boord van een vliegtuig kunstmatige structuren onder het dikke ijs detecteerden. Eerst leek het op een gewone geologische afwijking — al snel bleek het om een verlaten, geheime Amerikaanse militaire basis uit de Koude Oorlog te gaan.
Hoe een geavanceerde radar de verborgen basis blootlegde
Dat de ontdekking überhaupt mogelijk was, is te danken aan de vooruitstrevende UAVSAR-technologie (Uninhabited Aerial Vehicle Synthetic Aperture Radar), ontwikkeld door NASA. Deze radar, gemonteerd op een onderzoeks-vliegtuig, creëert 3D-beelden van de onderliggende ijslagen door signalen naar beneden én opzij te sturen.
Tijdens een surveillancemissie in april 2024 toonde de radar plotseling geometrische patronen die duidelijk niet natuurlijk waren. Chad Greene, onderzoeker bij het Jet Propulsion Laboratory van NASA, beschrijft het treffend: “Het leek wel alsof we een stad onder het ijs zagen — in het begin hadden we echt geen idee wat het was”, vertelde hij aan NASA’s Earth Observatory. Overigens was het eigenlijke doel van de missie niet militaire resten opsporen, maar het verbeteren van klimaatmodellen. Juist dat maakt de vondst zo bijzonder.
Wat was Camp Century — en waarom lag het geheim onder het ijs?
Al snel werd duidelijk: het ging om het beruchte Camp Century. In 1959 groef het Amerikaanse leger hier bijna drie kilometer aan tunnels onder het noordwestelijke Groenlands ijs. Er konden zo’n 200 soldaten werken, slapen en eten — plus een klein kerncentrale draaide als energiebron.
Officieel was het een ‘wetenschappelijke basis,’ maar insiders weten tegenwoordig beter: Camp Century was onderdeel van het geheime Project Iceworm, dat bedacht was om kernraketten in het Arctisch gebied te verbergen, buiten bereik van de Sovjets. De Deense overheid gaf op papier toestemming, maar had geen idee van de ware militaire plannen — pas in 1996 werd dit geheim via vrijgegeven documenten bekend.
De klimaatdreiging — en wat als het verleden naar boven komt?
Sinds de ontruiming in 1967 bleef Camp Century veilig afgesloten onder tientallen meters ijs, waar de kou de tunnelstructuren bewaart. Maar, nu het klimaat blijft opwarmen en het tempo van smelten toeneemt, loert een nieuwe zorg: radioactief en chemisch afval uit de Koude Oorlog kan vrijkomen als het ijs verder verdwijnt.
Voor wetenschappers betekent deze vondst niet alleen een unieke inkijk in vergeten Koude Oorlogsgeschiedenis. Het is óók illustratief voor de kracht van moderne radars: technologie gedacht voor klimaatonderzoek blijkt ineens oude militaire geheimen te onthullen.
In volgende campagnes wil NASA deze sensoren inzetten om ijskappen te meten, én om te onderzoeken hoe restanten uit het verleden invloed hebben op het steeds veranderende Arctische milieu. Het is een fascinerende mix van high tech, geschiedenis en milieuvraagstukken die — wie weet — binnenkort tot meer verrassingen leidt.
Goed om te onthouden
- Camp Century is een koude oorlogsbasis, toevallig herontdekt met nieuwe NASA-radar
- Het smelten van het Groenlandse ijs kan onbekende risico’s naar boven brengen
- Moderne technologie levert verrassende antwoorden op vragen die we niet eens durfden te stellen
- De case bewijst: het Arctisch gebied is veel minder ‘leeg’ dan lang werd gedacht
Tip:
Benieuwd waar nog meer vergeten bouwwerken onder het ijs schuilgaan? Volg de updates van KNMI, het Arctisch Centrum Groningen of NASA zelf — want het blijft intrigerend hoeveel geschiedenis nog onder onze neus verborgen ligt.