Bomen in de stad zijn veel meer dan groen decor — wist u dat ze elk jaar miljoenen liters regenwater opvangen én de stad miljoenen euro’s aan waterbeheer besparen? Wat nog opvallender is: als we het regenwater dat via boomstammen naar de grond stroomt (‘stemflow’) slimmer benutten, halen we er nog veel meer uit voor onze leefomgeving.
- Stadsbomen: vangen regenwater op, beperken wateroverlast
- Stemflow: leidt water via stam en takken direct naar de wortels — perfect voor gezonde bomen en minder plassen op straat
- Blauw-groene infrastructuur: slimme combinatie van beplanting en watermanagement
- Voordelen van stadsbomen: minder water op straat, meer biodiversiteit, schonere lucht
- De juiste soort kiezen: cruciaal voor optimaal waterbeheer (denk aan de gladde esdoorn of inheemse eik, bijvoorbeeld rondom Utrecht of Zwolle)
Hoe stadsbomen het waterbeheer verbeteren
Bomen spelen in Nederland een hoofdrol bij duurzaam omgaan met water. Ze vangen regen op met hun bladerdak, laten water indampen (transpiratie), en sturen regen langs de stam (stemflow) de grond in. Daardoor stroomt er minder water de riolen in en verkleint de kans op wateroverlast.
Wat is ‘stemflow’?
U hebt het vast weleens gezien: na een flinke regenbui sijpelt het water via takken en stam naar de voet van de boom. Die waterstroom — stemflow — vervoert water efficiënt naar de wortels, helpt droogte te voorkomen en beperkt dat water op straat blijft staan. een simpele, maar onderbenutte kans!
Inpassen in blauw-groene infrastructuur
in de Nederlandse steden draait alles om slim combineren van natuur en techniek. Bij blauw-groene infrastructuur, zoals het Westblaak-park in Rotterdam of het Singelpark in Leiden, werken bomen, vijvers en groene stroken samen. Als we hierbij bomen inzetten die veel stemflow afvoeren, levert dat extra op:
- Meer water de bodem in — handig tegen bodemdaling
- Lagere druk op het riool — helpt bij zware buien
- Beter waterfilter — bomen vangen fijnstof en verontreiniging op
- Koelere stad — minder hitte bij hete zomers zoals die van 2024–2025
Soortenkeuze en inrichting: zo pakt u het aan
Om stemflow slim te benutten, zijn twee dingen belangrijk:
- Kies bomen met gladde bast en schuin omhoog groeiende takken — zoals de haagbeuk of tamme kastanje; die voeren water vlot naar de stam
- Ontwerp groene stroken rond bomen — zo kan water goed wegzakken
- Voorkom dichte bestrating bij de stam — tegels tot aan de boom? Liever planten of grind
Door stadsplanning en bomen slim te combineren:
- Minder wateroverlast na heftige buien
- Meer grondwateraanvulling
- Gezondere stadsnatuur en meer vogels
- Schonere lucht en minder CO₂ door vitale bomen
Als we stemflow serieus meenemen — in Den Haag, Tilburg of Amsterdam — krijgen we een veerkrachtigere, duurzamere stad.
Over het onderzoek
Het rapport “Tapping the Urban Forest: Integrating Tree Canopy Runoff (Stemflow) into Blue-Green Infrastructure” bracht verrassende inzichten:
- Stemflow is een hele bak water — sommige stadsbomen leveren zoveel, dat de bodem het amper aan kan als je het niet regelt
- het water neemt voedingsstoffen als stikstof, fosfor en kalium mee — ideaal om buurttuinen of parken gratis te irrigeren
- Eenvoudig opvangsysteem: drankje om de stam, een flexibele buis en een simpel infiltratiekrat (kosten: €65–90 per boom — vergelijkbaar met het vervangen van twee tegels!)
- In vier Amerikaanse steden bleek dat 8,4–16,6% van het stedelijk bos voor optimaal stemflow-voordeel zorgt. vergelijkbaar met stadsdelen als Kralingen in Rotterdam of het Oosterparkgebied in Amsterdam
- Tot 100.000 m³ extra water jaarlijks te winnen in een middelgrote stad — genoeg om alle buurttuinen van water te voorzien en het gemeentelijk rioleringsbudget flink te ontlasten
- Stemflow-nutriënten kunnen het gebruik van kunstmest in stadslandbouw verlagen en waterlopen iets schoner houden
- Het systeem is schaalbaar, goedkoop en eenvoudig aan te leggen — dus ook voor Nederlandse gemeentes interessant
- wel is voorzichtigheid nodig bij bepaalde boomsoorten (zoals hemelboom of zwarte walnoot) en locaties — soms komen er stoffen of zware metalen vrij. kies daarom de juiste plek en boom!
