Nieuwe satellieten, oude problemen: onze atmosfeer krijgt te maken met metalen die we daar nooit hadden verwacht. Het Amerikaanse onderzoek naar space junk — dat verrassende onthullingen bracht over de oorsprong van deze deeltjes — is abrupt gestopt. Insiders mompelen al dat deze beslissing Elon Musk en zijn bedrijven als gegoten zit.
Van Alaskalucht naar het Torentje in Den Haag
Begin 2024 trokken atmosferisch onderzoekers van de NOAA aan de bel. Tijdens vluchten van NASA’s WB-57 over Alaska en het Middenwesten vingen ze monsters op uit de stratosfeer. Naast vertrouwde stoffen als zwavelzuur vonden ze iets schokkends: sporen van lithium, aluminium, koper en zelfs niobium en hafnium. Metalen die normaal gesproken helemaal niet in onze lucht thuishoren — zeker niet boven Groningen of Zeeland.
- Meer dan 20 unieke elementen getraceerd
- Koppeling met ruimtevaartindustrie onmiskenbaar
- Gevaar voor ozonlaag en klimaat niet uitgesloten
Eigenlijk geen verrassing als je volgt hoeveel satellieten — vooral die van SpaceX en Starlink — er tegenwoordig terug de dampkring in duiken en daar verbranden. Die re-entry’s gooien een cocktail van onbekende stoffen in onze lucht, met mogelijk gevolgen voor de ozonlaag en het klimaat. En, eerlijk is eerlijk — niemand weet hoe groot dat probleem uiteindelijk wordt.
Onderzoek stopgezet: wie houdt nu toezicht?
De NOAA — zeg maar de Amerikaanse KNMI, maar dan met duikbootjes — was al bezig met vervolgstudies en overleg met de private sector. Plotseling valt daar het financiële doek: de federale overheid schrapt de steun. Geen nieuwe luchtmonsters, geen brainstormsessies met industriepartners. En dus geen zicht meer op waar we als planeet nou precies aan blootgesteld worden.
Opvallend: praat je met organisaties als Public Employees for Environmental Responsibility, dan hoor je dat dit schrappen niet zomaar een bezuiniging is. Vooral NOAA’s focus op SpaceX zou in Washington best gevoelig liggen.
SpaceX, Starlink en de megaconstellatie-race
Ruimte is ‘hot’ — en dat is, letterlijk, te merken in onze bovenste luchtlagen. De cijfers zijn ronduit indrukwekkend: op dit moment draait meer dan 80% van de door de VS gelanceerde massa om de aarde dankzij SpaceX. Starlink, onderdeel van Elon Musks imperium, is inmiddels strategisch belangrijk voor de Amerikanen en wist circa 8.400 satellieten te plaatsen. Daarvan zijn er al 1.080 verbrand teruggekeerd naar de dampkring.
En SpaceX is niet alleen. Amazon (met Project Kuiper) én diverse Chinese startups bereiden zich voor om tienduizenden satellieten de lucht in te pompen. Prognose: ruimschoots 100.000 satellieten vlak boven onze hoofden vóór 2030. Denk daar even aan als je buiten onder de sterrenhemel naar de Internationale Space Station zwaait.
Bekijk hieronder de lancering van Starlink Direct to Cell in actie:
Elke vijf jaar uit de lucht, en toch stapelen de problemen zich op
De meeste van deze satellieten blijven maximaal vijf jaar in een baan om de aarde. Daarna verliezen ze door atmosferische weerstand hoogte — en verbranden uiteindelijk, gevolgd door hun rakettrap-broertjes. dat klinkt als een efficiënt recyclingbeleid voor ruimteschroot, maar in werkelijkheid betekent het: elke dag meerdere metalen ‘douches’ boven onder meer Noord-Holland en Friesland.
Starlink en zijn concurrenten plannen bovendien om het tempo stevig op te schroeven: tientallen tot honderden re-entry’s per dag zijn binnen handbereik. TNO en ESA volgen het uiteraard met argwaan — maar een landelijk debat in Nederland bleef tot nu toe uit. straks zijn het Europese onderzoekers die de gaten zullen moeten dichten. Op kosten van publieke fondsen, want steun uit Washington mag je voorlopig vergeten.
Waarom moet u dit weten?
Buitenlandse ruimteplannen lijken misschien ver van uw bed, maar de impact op onze atmosfeer is vandaag al meetbaar. Biedt Starlink straks sneller internet in Goes? Vast wel, maar we betalen deels met schone lucht. Denk er eens aan wanneer u naar de heldere hemel kijkt — daarboven gebeurt meer dan u denkt.
Wat kunt u zelf doen?
- Blijf kritisch op beleidskeuzes van de overheid en volg het nieuws via betrouwbare bronnen als NOS Wetenschap of De Correspondent
- Ondersteun Nederlandse initiatieven voor ruimteonderzoek, zoals SRON (Leiden)
- Deel deze info — want kennis is stap één naar verandering
Kleine schrijffoutje? kan ermee gebeuren. Liever dat dan blinde vlekken houden voor ruimtevervuiling — zeker nu Nederland steeds meer meespeelt in de internationale space race.