Andy Haverly heeft een idee dat op het eerste gezicht bizar klinkt: moeten we een kernbom tot ontploffing brengen op de oceaanbodem om de planeet te beschermen? Zijn fascinatie komt uit de jaren ’60, toen het Amerikaanse Ploughshare-project onderzocht wat een nucleaire explosie kon doen met geologische lagen onder zee. De twist in Haverly’s denkwijze anno 2025: als je het basalt van de zeebodem verpulvert met zo’n knal, kun je het natuurlijke proces van versterkte verweerding van gesteente (Enhanced Rock Weathering, ERW) radicaal versnellen — en daarmee massa’s CO₂ uit de atmosfeer halen.
Terug naar de jaren ’60: nucleaire dromen onder water
Het Ploughshare-programma startte in 1957: Amerikaans optimisme in een notendop. Men droomde van nucleaire explosieven voor vredige reuzenprojecten. Kun je met één ontploffing een haven uitgraven of een snelweg dwars door de bergen leggen? De praktijk was weerbarstig: radioactieve neerslag en milieubrede zorgen zorgden voor stevige protesten — en na twintig jaar werd het plan gecanceld.
Kernbom onder Kerguelen: sciencefiction of serieuze wetenschap?
En nu? Andy Haverly wil, zo voorspellen zijn berekeningen, een klassieke waterstofbom plaatsen onder het Kerguelen-plateau in de Zuidelijke Oceaan, waar het basalt extra dik is. Dieper dan 3 tot 5 kilometer onder de zeebodem, op 6 tot 8 km diepte onder wateroppervlak. Door die locatie — en dikke basaltlagen — denkt hij dat straling lokaal blijft, gevangen door het gesteente.
Volgens Haverly: “Weinig tot geen directe slachtoffers door straling.” Toch — niemand die zich illusies maakt over nul risico. Op lange termijn zegt hij zelf: “Er zullen inderdaad mensen geraakt worden.”
“Een druppel in de oceaan” volgens Haverly
Zijn argument: onze kolencentrales zorgen wereldwijd elk jaar voor meer stralingsuitstoot dan wat deze actie zou bijbrengen. “En sinds de jaren ’40 zijn er al meer dan 2000 nucleaire tests gedaan.” Kortom — in het licht van klimaatverandering, waardoor tegen 2100 naar schatting 30 miljoen mensenlevens gevaar lopen, noemt hij een bijkomende ontploffing slechts “een druppel in de oceaan.”
Alles voor het klimaat? De vragen die blijven
- Kortetermijnwinst: Versneld CO₂ opnemen klinkt mooi, maar welke ‘onvoorziene effecten’ ontstaan door zo’n knal? Ervaren mariene biologen zijn sceptisch; het diepe ecosysteem is kwetsbaarder dan we denken.
- Wetgeving en ethiek: Ooit geprobeerd om een kernbom te verstoppen in het Noordzeekanaal? Zelfs praattafels bij Nieuwsuur zouden deze discussie niet snel durven voeren.
- Alternatieven: Nederland investeert in basaltpoeder op landbouwgrond en CO₂-opslag onder de Noordzee zonder explosieven — veiliger, al duurt het langer.
Mijn conclusie — en waarom u (nog) niet hoeft te vrezen voor nucleaire kraters onder Texel
Zelfs in 2025 blijft dit idee vooral voer voor debatavonden in Utrechtse cafés (als die nog open zijn — die nieuwe energiebesparingsregels…). Maar deze discussie laat zien hoe urgent het klimaatprobleem is. Wij Nederlanders laten kernbommen liever aan Hollywood over. Toch fascinerend om te zien hoe oude ideeën af en toe verrassend actueel kunnen worden — al hoop ik dat dit idee vooral in wetenschappelijke tijdschriften blijft hangen.