Vochtige doekjes — we kennen ze allemaal. Handig in het dagelijks leven, lastig in het riool. Vanaf 2025 krijgt deze gewoonte een nieuwe wending: de Nederlandse overheid werkt aan een regeling waarbij fabrikanten van wegwerpdoekjes en ballonnen zelf moeten opdraaien voor de kosten die hun producten aanrichten in het afvoersysteem en in het milieu.
Waarom zijn vochtige doekjes zo’n probleem?
Veel mensen denken: één doekje meer of minder door het toilet spoelen maakt geen verschil. Maar dat klopt dus niet. in Amsterdam alleen al leiden duizenden kilo’s aan vochtige doekjes elk jaar tot verstoppingen, vooral tijdens stortbuien. Een doekje vergaat niet zomaar — het klontert samen met vetten en afval tot zogenaamde ‘vetbergen’. Wie ooit een rioolbedrijf van Waternet heeft gebeld vanwege een overstroming, weet hoe vervelend (en duur!) dat kan uitpakken.
Het nieuwe wetsvoorstel: wie vervuilt, betaalt
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft in 2025 een conceptbesluit gepubliceerd voor inspraak. Het idee: fabrikanten van wegwerpdoekjes en plastic ballonnen moeten voortaan meebetalen aan de kosten voor het opruimen, afvoeren en verwerken van het afval — inclusief alle extra schoonmaak in de riolering. De regel geldt voor alle doekjes en ballonnen die plastic bevatten en in Nederland op de markt komen.
Wat verandert er concreet voor fabrikanten?
- Vaste meerjarige bedragen — Fabrikanten betalen periodiek een vastgesteld bedrag, afgestemd op hun marktaandeel en de milieu-impact van hun producten.
- Verplichting tot ecodesign en preventie — Grote producenten (meer dan 2,5% marktaandeel) moeten plannen maken om minder plastic te gebruiken en zwerfafval te voorkomen. Denk aan alternatieven met cellulose of snellere afbreekbaarheid.
- Strengere etikettering — Het wordt verboden nog te suggereren dat vochtige doekjes via het toilet mogen worden weggegooid. Op de verpakking komt een duidelijk pictogram: niet doorspoelen — gooi in de prullenbak!
Nog een stap verder: Ballonnen en bewustwording
De nieuwe regels zijn niet alleen voor doekjes, maar gelden ook voor feestballonnen met plastic — die bij festivals of Koningsdag soms massaal worden opgelaten. Slecht nieuws: loslaten van ballonnen in de buitenlucht wordt expliciet verboden. Elk jaar spoelen tienduizenden ballonnen aan op Nederlandse stranden — funest voor zeedieren zoals bruinvissen en meeuwen.
Wie betaalt nu eigenlijk de rekening?
Tot nu toe worden de extra kosten voor ontstoppen en opruimen doorberekend aan de burger. Volgens Waternet en de Landelijke Vereniging van Rioleringsbeheerders (LVR) kost verwerkt afval van doekjes de waterschappen samen jaarlijks ongeveer 260 miljoen euro. Omgerekend betekent dat een paar euro extra rioolheffing per bewoner — ook voor wie zelf nooit doekjes gebruikt.
Het uitgangspunt van de nieuwe regelgeving is dus: de producent betaalt, niet langer automatisch de consument. Dit sluit aan bij het Europese principe ‘de vervuiler betaalt’ — iets waar vooral grootmachten als Kimberly-Clark en Unilever vanaf 2027 echt rekening mee moeten houden.
Zijn er uitzonderingen?
Niet alle doekjes worden getroffen door deze regels. Medische, industriële of professionele doekjes vallen buiten de wetgeving — hetzelfde geldt voor ballonnen die niet bedoeld zijn voor consumenten, zoals weerballonnen of luchtballonnen van bedrijven als Montgolfier in Brabant.
Praktische tips: wat kunt u zelf doen?
- Gooi vochtige doekjes altijd in de prullenbak, niet in het toilet — ook als de verpakking ‘biologisch afbreekbaar’ claimt.
- Kies voor doekjes zonder plastic. Er zijn steeds meer alternatieven van papierpulp of bamboe — Albert Heijn en Etos hebben ze sinds 2024 standaard in het assortiment.
- Vier een feestje? Laat geen ballonnen los in de vrije natuur. Gebruik vlaggetjes, bloemen of andere duurzame versiering.
Kortom: kleine handelingen, grote impact. Doekjes horen niet in het riool, en wie produceert, betaalt straks écht de rekening. Misschien een goed moment om uw eigen gewoonten eens te checken — en een beetje bij te sturen. Het riool (en de zeehond op de Waddeneilanden) zullen u dankbaar zijn.