Onze oceanen beslaan ruim 70% van het aardoppervlak en zijn onmisbaar voor het leven op aarde. Maar toch belanden er ieder jaar miljoenen tonnen plastic afval in zee. Dat heeft niet alleen impact op het zeeleven, maar raakt uiteindelijk ook ons, mensen. waarom gebeurt dit eigenlijk—and belangrijker, wat kunnen we eraan doen?
Hoe komt plastic in de oceaan terecht?
Plastic bereikt de zee via uiteenlopende routes. Dit zijn de bekendste:
- Slecht beheerd afval — Ongeveer 80% van het oceaanplastic is afkomstig van niet goed verwerkte afvalbergen en zwerfafval dat door wind en regen in rivieren belandt, en zo de zee bereikt.
- Rivieren als snelwegen — Grote rivieren als de Yangtze (China), de Ganges (India) of de Rijn voeren in hun stroomgebieden tonnen plastic richting zee. Ja, ook onze Maas en Rijn dragen hun steentje bij.
- Kustactiviteiten en toerisme — Van plastic verpakkingen bij het strandpaviljoen in Scheveningen tot visnetten die tijdens het garnalenvissen worden achtergelaten — het komt allemaal terecht in zee.
- Microplastics — Onzichtbaar, maar genaadloos: kleine plasticdeeltjes uit cosmeticaproducten, synthetische kledingvezels of het uiteenvallen van grotere plastics veroorzaken een stille, maar hardnekkige verontreiniging.
Bijna de helft van al het plasticafval in zee is single-use plastic — denk aan verpakkingen, rietjes, bekers. Zonde, toch?
Wat zijn de gevolgen van plastic in de oceaan?
De schade door oceaanplastic is enorm en vaak onomkeerbaar. Dieren als schildpadden, walvissen en zeevogels zien plastic aan voor voedsel, eten het op — en worden er ernstig ziek van. Jaarlijks sterven er meer dan een miljoen zeedieren door plastic.
Een ander probleem: achtergelaten visnetten, ook wel spooknetten genoemd. Deze netten doden of verwonden niet alleen vissen, maar verstrikken ook dolfijnen en zeehonden—soms met fatale gevolgen.
Microplastics, kleiner dan 5 mm, zijn overal: in vis, schaal- en schelpdieren, maar zelfs in zeezout en kraanwater. deze minuscule deeltjes bevatten giftige stoffen die onze gezondheid kunnen schaden.
Welke landen dragen het meest bij aan oceaanplastic?
Natuurlijk geldt: iedereen draagt verantwoordelijkheid. toch veroorzaken sommige landen het grootste deel van de puinhoop:
- Azië — China, Indonesië, Filippijnen, Vietnam en Thailand zijn samen goed voor meer dan 60% van al het oceaanplastic wereldwijd.
- Amerika — De VS is koploper als het gaat om plasticgebruik per hoofd van de bevolking: maar liefst 130 kilo per persoon per jaar.
- Europa — Spanje springt eruit met zo’n 126 stukken plastic afval per kilometer strand aan de Middellandse Zee. In Nederland merken we het op plekken als Hoek van Holland of Texel — vooral na een zonnig weekend.
Oplossingen: hoe verminderen we plastic in zee?
De strijd tegen oceaanplastic vraagt om samenwerking op alle niveaus. Wat echt werkt op de lange termijn? Stoppen met single-use plastics. Dáár kan iedereen aan bijdragen. Tegelijk moet er snel worden ingezet op een circulaire economie—waar schone, 100% recyclebare materialen voorop staan.
Overheden moeten strenge maatregelen invoeren en internationale afspraken maken. Maar kleine stappen van jou als burger zijn minstens zo belangrijk. Bijvoorbeeld door bewust te kiezen voor producten zonder plastic, of door lokale initiatieven zoals ‘Plasticvrij Winkelcentrum’ in Amsterdam te steunen.
Bovendien zijn innovatieve oplossingen nodig. Denk aan technologieën zoals The Ocean Cleanup — hun drijvende barrières vangen plastic in grote rivieren en op open zee.
Wat kunt u zelf doen? Praktische tips
Een schonere zee begint bij uw keuzes. Hier zijn een aantal acties die u vandaag al kunt nemen:
- Gebruik minder plastic — Kies voor een stalen waterfles, katoenen tas en glazen potten. Elke bespaarde verpakking telt.
- Doe mee aan clean-ups — Sluit u één zaterdag aan bij een strandopruiming in Zandvoort of langs de Waal. Goed voor de natuur én voor de lokale gemeenschap.
- Deel uw kennis — Spreek uw vrienden aan, deel feiten via uw Stories of help kinderen op school begrijpen waarom plasticproblematiek urgent is. Bewustwording werkt aanstekelijk.
- Steun groene regelgeving — Laat van u horen bij uw gemeente: draag bij aan beleid voor minder plastic afval, betere recycling en bedrijfsverantwoordelijkheid.
- Kies duurzame merken — Geef uw euro’s uit aan bedrijven die inzetten op plasticvrije verpakkingen en eco-design. Bijvoorbeeld bij Ekoplaza of Pieter Pot — lokaal én verantwoord.
Veelgestelde vragen
Hoeveel plastic is er inmiddels in de oceaan?
Naar schatting belandt er jaarlijks tussen de 8 en 12 miljoen ton plastic in zee. Het totale ‘opgehoopte’ plastic in de oceaan zit inmiddels boven 150 miljoen ton.
Welke dieren worden het meest getroffen?
Vooral zeeschildpadden—bijna 52% van hen heeft plastic ingeslikt. Ook walvissen, albatrossen én koraalriffen worden zwaar getroffen.
Kunnen we het oceaanplastic ooit helemaal opruimen?
Volledig schoon zal waarschijnlijk lastig worden. Maar als we nu actie ondernemen om toevoer te stoppen en bestaande troep op te ruimen, kunnen we de schade sterk beperken. Preventie voor alles.