Minder dan vijftien jaar geleden gebeurde er iets onverwachts in de provincie León. Wetenschappers en lokale natuurliefhebbers stuitten op een insect dat meer dan anderhalve eeuw onvindbaar was — en waarvan iedereen dacht dat het allang verdwenen was uit Spanje.
Deze diersoort was sinds het midden van de 19e eeuw officieel als uitgestorven aangemerkt. Met zijn terugkeer werd pijnlijk duidelijk hoe weinig we eigenlijk nog weten over de fauna dicht bij huis. Benieuwd om welk dier het gaat?
De herontdekking van de zeldzame vlieg in León
Tot 2010 stond de vlieg Thyreophora cynophila in alle boeken en databanken als “uitgestorven”. Maar toen werden op hetzelfde moment, maar op verschillende plekken in León, plots meerdere exemplaren gevonden.
Jesús Fernández, een lokale natuurliefhebber (hij woont zelf in Omaña), vond ze onverwacht — kijk, zo’n zondagwandeling levert soms méér op dan een foto van het landschap. Tegelijk deden natuurbeheerders Judit Blasco en Susana Bayón een vergelijkbare ontdekking in Riaño, binnen het natuurreservaat van Junta de Castilla y León.
De bevindingen werden opgetekend in het Bulletin van de Aragonese Entomologische Vereniging, met hulp van Miguel Carles Tolrá, een van de topkenners van vliegen in Spanje. Misschien niet heel nieuwswaardig als je geen insektengek bent, maar wel een highlight in de wereld van de biodiversiteit.
Zo ziet de “uitgestorven” vlieg er eigenlijk uit
Deze bijzondere vlieg is met niets te verwarren. Je herkent hem aan zijn metaalblauwe lijf en zijn opvallende oranje kop — best spectaculair, zelfs voor iemand die vliegen liever buiten houdt. De soort werd in 1798 al beschreven door de Duitse entomoloog Panzer. Daarna bleef het decennia stil. De laatste waarneming vóór de herontdekking was in 1840 in Frankrijk.
Tot 2007 waren er alleen meldingen uit Duitsland, Oostenrijk en Frankrijk. Omdat niemand hem sindsdien nog ooit gezien had, werd hij op de internationale rode lijst als “uitgestorven” genoteerd. Pas in Spanje kwam dus dat onverwachte nieuws.
Voedsel en gedrag van de Thyreophora cynophila-vlieg
Het gekke aan deze vlieg: ze leeft uitsluitend van karkassen van grote zoogdieren. Denk aan herten, paarden, runderen — niet iets waar je dagelijks tegenaan loopt in Nederland, maar in ruigere Spaanse provincies wel. Men dacht altijd dat de larven binnenin de botten groeiden, speciaal in het beenmerg. Toch bleken ze ook te verschijnen op overleden vogels zoals gieren. Dan klopt die oude theorie dus niet helemaal…
Het feit dat vogelbotten hol zijn, doet vermoeden dat de vlieg ook andere zachte delen benut, niet alleen het merg. Daar zijn onderzoekers zich nu (nog steeds in 2025) het hoofd over aan het breken.
Waarom bleef deze vlieg ruim een eeuw lang onzichtbaar?
Experts geven drie hoofdredenen:
- De vlieg is uitsluitend actief in de winter — wanneer de meeste mensen zich wel ergens binnen verschansen.
- Ze leeft op dode dieren in verder gevorderde staat van ontbinding — laten we eerlijk zijn, geen plek waar je spontaan en met plezier rondneust.
- Er is weinig interesse buiten een handvol hardcore entomologen. Wie controleert er nu voor zijn hobby systematisch karkassen in de winter? Precies — bijna niemand.
Sinds de ontdekking in León zijn er meldingen van deze vlieg uit verschillende andere Spaanse provincies: Soria, Cuenca, Segovia, Guadalajara, Madrid, La Rioja en Zaragoza. Dat is mede te danken aan een combinatie van sociale media, wetenschappelijke blogs en betere technologie in het veld — je hoeft tegenwoordig echt geen ouderwetse vlindernet meer te hebben om zulke meldingen te doen.
Nicolás Pérez Hidalgo, docent aan de Universiteit van León, bevestigt dat het aantal grote zoogdieren — wild én vee — in deze regio de perfecte voedingsbodem heeft gegeven voor de comeback van Thyreophora cynophila.
Wat leert deze herontdekking ons?
Ik kijk sindsdien anders naar een winterwandeling door bos of veld. Soms blijken soorten die we voor verloren hadden gehouden gewoon ergens in Zuid-Europa te schuilen — tussen kadavers, dat wel. Hopelijk geeft dit verhaal u ook weer wat extra bewondering voor de taaie overlevers van onze biodiversiteit.