Stelt u zich voor: u wandelt in de buurt van het rustige Viggbyholm, waar akkers en bosranden elkaar afwisselen en de lucht nog naar vochtig gras ruikt. Precies daar, waar men vandaag de dag de files uit Amsterdam hoopt te ontlopen, heeft een Zweeds team van de Historiska Museer afgelopen maand een ontdekking gedaan die zelfs ervaren archeologen de wenkbrauwen deed optrekken.
Het rapport verscheen begin juni 2025 en onthult: meer dan duizend vondsten uit het Vikingtijdperk kwamen boven tafel, afkomstig van bewoners die het huidige Täby zo’n 1000 jaar geleden bewoonden. Na eindeloos handen wassen, voorzichtig graven en honderden foto’s (niet allemaal even scherp) lukte het het team om een unieke viking-schat uit klei te bergen: een zilverschat met kunstig versierde sieraden, zoals nooit eerder gezien in Scandinavië.
Een boerderij met geheimen
De plek: een kleine heuvel direct aan bos en veld, vlakbij dat wat we vandaag een ‘idyllisch buitengebied’ zouden noemen. In een artikel voor Arkeologerna beschrijft projectleider John Hamilton hoe zijn team maar liefst 1300 gebruiksvoorwerpen uit de landbouw blootlegde — van ploegijzers tot zaaitand, gespikkelde dierenbotten en zelfs een soort houten kruiwagen (blij dat die techniek nog steeds werkt trouwens). Daar bovenop vonden ze 150 objecten rond een nabijgelegen grafveld.
De verrassing onder het huis
Volgens de onderzoekers was “de echte verrassing het zilver, diep weggestopt in een keramieken pot”. Deze pot lag onder een platte steen, niet ver van wat ooit een woonruimte was. erin zaten zilveren kettingen en armbanden, maar ook een exclusief stoffen zakje met daaraan munthangers en glaskralen.
Munten uit verre landen en een beetje pollen
Het zakje zelf herbergde twaalf munthangers uit Europa en het Midden-Oosten, geslagen tussen 904 en 997 n.Chr. De munten waren afkomstig uit landen als Perzië, Beieren, Bohemen, Normandië én Engeland. Zuid-Hollandse verzamelaars zouden er haast jaloers van worden. Opvallend: naast alle metalen pracht vonden de archeologen in een linnen zakje ook pollen van graansoorten en medicinale planten uit de Vikingtijd — een primeur in dit soort vondsten.
Bijzondere stoffen, rituelen en een persoonlijk verhaal
Dat linnen zakje bleek bovendien versierd met zijde — niet uit Spakenburg, maar unieke importstof van vermoedelijk ver buiten Europa. Het roept vragen op: ging het hier om een rituele bundel, was het een amulet, of gewoon een toevalstreffer? De hoofdonderzoeker denkt aan een rituele, misschien zelfs magische context — iets wat men in Zuid-Holland tegenwoordig zelden meer tegenkomt.
Het opvallende aan deze plek: de vondst combineert organische resten én zilver, typisch voor boerenfamilies uit het hoge noorden. De hypothese? Het gaat vermoedelijk om het grafritueel van een vrouw: na haar afscheid zijn sieraden en werktuigen zorgvuldig begraven, misschien als ‘gegeven’ aan de volgende generatie.
Oud-boerderijen, migratie en DNA-onthullingen
Naast grafvelden doken 34 structuren op, waarvan 15 duidelijke grafkamers. In twee daarvan lagen kisten — niet ongebruikelijk —, maar in één ervan vonden ze aardewerk dat pas recent is geïdentificeerd als afkomstig ‘van over de Baltische Zee’. Dit geeft aan dat de regio rond Täby in die tijd bewoners van buiten aantrok. Uit onderzoek blijkt dat de boerderij tussen 500 en 1050 na Christus werd bewoond, met een korte opleving in de vroege middeleeuwen. vier eeuwen lang was het een thuis voor boeren, herders en hun gezinnen.
Het DNA-onderzoek — uitgevoerd op vier mannelijke skeletten — bracht net niet het volledige plaatje: de resten waren gewoon té oud. wat ze wel konden zien: de meeste bewoners vormden een familie, sommige mensen kwamen van buitenaf en droegen andere genetische sporen bij. “Dat laat mooi zien hoe divers en levendig deze gemeenschap ooit was,” vertelde Hamilton aan Arkeologerna.
Wat leren we nu van deze schat?
- Achter iedere Nederlandse boerderij schuilt een geschiedenis – soms één van internationale handelsroutes, soms van alledaags ploegen.
- De viking-schat bewijst dat mensen 1000 jaar geleden al heen en weer reisden tussen Perzië en Scandinavië via munt- en stoffenhandel.
- Unieke vondsten, zoals organisch materiaal uit het graf, veranderen onze kijk op wat een schat eigenlijk betekent.
- Het DNA-verhaal maakt inzichtelijk hoe gemengd families ooit al waren – iets dat vandaag nog steeds herkenbaar is in de samenleving van de Randstad.
Dus: de volgende keer dat u tijdens een wandeling door het Groene Hart een stukje aardewerk of een oud sieraad ziet, misschien toch maar even goed kijken — je weet nooit wat voor verhalen zich recht onder je voeten verstoppen. En wie weet, in 3025 leest iemand hier weer over dankzij uw vondst.