De keukenspons is zo’n standaard hulpmiddel bij het afwassen in Nederlandse huishoudens — glazen, pannen, snijplanken, alles gaat ermee. het lijkt haast alsof we niet zonder kunnen. Maar wist u dat die ogenschijnlijk handige spons een broeinest voor bacteriën kan zijn?
Door het poreuze materiaal neemt een spons makkelijk vuil en vocht op. Precies daardoor ontstaat het risico: als u dezelfde spons voor al het keukengerei gebruikt, blijven etensresten en vocht vaak lang in de vezels zitten — een perfecte cocktail voor een explosie aan bacteriën.
Een spons: meer dan alleen schoonmaken?
Volgens onderzoek van het Norwegian Institute of Food, Fisheries and Aquaculture Research bevatten keukensponzen wereldwijd soms meer micro-organismen dan de wereldbevolking groot is. Dat is even slikken — zelfs voor wie zijn/haar keuken brandschoon acht.
De meeste bacteriën in een spons zijn op zich niet direct gevaarlijk voor gezonde mensen. Maar sommige zoals salmonella kunnen zich snel vermenigvuldigen dankzij het vocht en contact met zeep en etensresten. Die overleven de meeste schoonmaakrondes zonder moeite.
Sponsonderzoeker Trond Moretro benadrukte in een recente publicatie dat de bacteriën in sponzen zich graag verspreiden van de spons naar uw handen, keukenoppervlak of zelfs op het schone servies. Dit gaat soms sneller dan u denkt.
Bovendien — het maakt weinig uit hoe vaak u een spons uitspoelt, uitkookt of desinfecteert. Vocht en vuil weten hun weg altijd terug te vinden, zélfs in de nieuwste, zogenaamd antibacteriële sponzen van Albert Heijn of HEMA.
Bestaat er afwas zonder spons?
Uit hetzelfde Noorse onderzoek bleek een opvallend feit: in keukenborstels — vooral die met bamboe en natuurlijke haren, bijvoorbeeld van Dille & Kamille — zitten flink minder bacteriën. Dat komt doordat borstels goed kunnen drogen na gebruik. Zet u zo’n borstel ’s avonds gewoon rechtop, dan verdwijnt het meeste vocht vanzelf.
Zelfs toen onderzoekers beide afwasgerei expres besmetten met salmonella, waren de bacteriën op de borstel ’s ochtends verdwenen. Die op de spons? Die leefden opgewekt verder.
Een borstel met lange steel heeft nóg een voordeel: uw handen komen nauwelijks in contact met vieze afwas, heet water of schoonmaakmiddelen. Dat is niet alleen prettiger, maar ook hygiënischer.
Mag u dan nooit meer een spons gebruiken?
Professor Cath Rees van de Universiteit van Nottingham geeft gelukkig wat nuchtere Hollandse relativering: u kunt best sponsjes blijven gebruiken — als u ze ná elke wasbeurt grondig droogt. Knijp ze goed uit, leg ze ergens waar veel lucht bij kan en vervang ze minimaal wekelijks. En: gebruik liever aparte sponzen voor borden, aanrecht en glazen.
Praktische afwastips in 2025
- Kies in de supermarkt voor borstels van natuurlijke materialen — niet duurder, wel hygiënischer.
- Hang uw borstel altijd op, liefst niet in een afgesloten nat keukenkastje — daar wordt alles snel muf.
- Verwissel uw sponsje wekelijks en gebruik indien mogelijk verschillende kleuren voor verschillende taken.
- Heeft u een vaatwasser? Spoel borden alvast af, maar vertrouw het grondwerk toe aan machine én borstel.
Uiteindelijk draait het allemaal om kleine aanpassingen — niemand heeft zin in een nieuwe salmonellagolf in Rotterdam of Utrecht, toch? De afwas wordt er niet spannender op, maar wél schoner en veiliger.
Wist u dit al?
Volgens recente cijfers uit 2024 wisselt slechts 23% van de Nederlanders hun keukenspons wekelijks. Hoog tijd om daar verandering in te brengen.