Tweeëntwintig jaar na zijn ontdekking duikt het raadselachtige “Jongen van Lapedo” opnieuw op als archeologisch fenomeen. Dankzij een innovatieve methode voor koolstofdatering kon een internationaal team van wetenschappers nu veel nauwkeuriger bepalen hoe oud het skelet werkelijk is—en dat schept weer vragen (en antwoorden) rondom onze prehistorische voorouders.
Het skelet werd ontdekt in 1998 in de rotsachtige schuilplaats Lagar Velho, in het Lapedo-dal vlakbij Leiria, midden-Portugal. sindsdien vormt het een soort twistappel onder onderzoekers vanwege het bijzondere mengsel van kenmerken: het schedel en kaakbot zijn uitgesproken modern (Homo sapiens), terwijl de korte, stevige beenbotten juist sterk doen denken aan de neanderthaler.
Jarenlang liepen pogingen om exact te dateren telkens stuk — het collageen in de botten was niet goed geconserveerd, monsters raakten vervuild. Maar nu, een frisse doorbraak: wetenschappers van de Universiteit van Oxford slaagden erin met een vernieuwde techniek die zich focust op specifieke aminozuren. Met die aanpak minimaliseerden ze de verstorende invloeden en kregen ze een veel zuiverder signaal voor de koolstofdatering.
Hoofdonderzoeker Bethan Linscott zegt hierover: “Het verschil zit hem in het richten op individuele aminozuren uit collageen. Zo konden we een duidelijker en betrouwbaarder beeld krijgen.” Deze methode kan nu wereldwijd worden ingezet —ook in bijvoorbeeld Limburg of Drenthe—wat de bestudering van oude menselijke resten een flinke boost geeft.
Toen de Lapedo-jongen eind jaren ’90 werd gevonden, veroorzaakten de ideeën dat het om een mogelijke hybride zou gaan (een kind van een moderne mens én een neanderthaler) behoorlijk wat scepticisme. Ook het detail van een uitgebreid begravingsritueel werd in twijfel getrokken. De vondst was zelfs bijna tien jaar vóór het in kaart brengen van het neanderthaler-genoom—een mijlpaal die ons idee van mengen tussen menselijke soorten compleet op z’n kop zou zetten.
Fast forward naar nu, 2025. Dankzij geavanceerde analyse van oud DNA weten we dat moderne mensen en neanderthalers méér dan eens kruisten, generatie op generatie. Die ontmoeting laat tot vandaag een genetische afdruk achter bij Europese bevolkingen. De “hybride” is niet meer slechts speculatie—het is een fascinerend hoofdstuk uit onze eigen familiegeschiedenis.
- Waarom is dit relevant? Niet alleen voor onderzoekers, maar voor iedereen die zich afvraagt waar we vandaan komen. Misschien komt jouw voorouder wel uit zo’n onverwachte kruising.
- Wat kunt u ermee? De inzichten bieden handvatten om het menselijke verleden in Europa—en dus ook in de lage landen—nóg beter te begrijpen. Sommige musea, zoals het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, besteden inmiddels extra aandacht aan het kruispunt van menselijke soorten.
- Wist u dat… Ongeveer 2% van het DNA van West-Europeanen nog altijd van neanderthalers afkomstig is? Soms voel je je op maandag ook ineens prehistorisch — zit vast in de genen!
Kortom: de Jongen van Lapedo daagt ons uit om het verhaal van mens-zijn in de breedte te zien. Het blijkt minder zwart-wit dan we dachten, en juist dat maakt archeologie anno 2025 zo onweerstaanbaar boeiend.