De zon — op zo’n 149,6 miljoen kilometer van ons vandaan — is onze persoonlijke huisster. En wist u dat ze inmiddels ongeveer 4,5 miljard jaar oud is? We denken er zelden bij na, maar het besef dat we ons op een piepkleine planeet rond deze ouder wordende vuurbal bevinden, is even fascinerend als ontnuchterend.
Onze zon: nog op de helft van haar levensduur
Volgens NASA is de zon een zogenaamde gele dwerg. National Geographic zette ooit helder uiteen dat sterren van dit type gemiddeld tussen de 9 en 10 miljard jaar bestaan. met andere woorden: de zon zit nu op haar levensmiddag. Klinkt geruststellend, maar wat gebeurt er als haar tijd voorbij is?
Wat gebeurt er als de zon sterft?
Een publicatie in het toonaangevende tijdschrift Monthly Notices of the Royal Astronomical Society voorspelt dat de zon flink zal uitdijen aan het eind van haar leven. Mercurius en Venus hebben weinig kans — zij zullen waarschijnlijk volledig worden opgeslokt. En de aarde? De kans is groot dat ook wij in het heetst van de strijd verdwijnen, al bestaat een kleine kans dat we net op tijd uit het bereik van haar dodelijke omhelzing raken.
Het lot van de aarde: verbranden of vluchten?
Boris Gaensicke van de Universiteit van Warwick nuanceert in een statement van de Royal Astronomical Society: niemand weet zeker of de aarde snel genoeg kan ‘ontsnappen’ vóórdat de zon ons als een tosti kleurt. mocht het toch lukken te ontsnappen, dan is het vooruitzicht niet direct rooskleurig. Onze planeet zou haar dampkring verliezen — oceanen verdampen, het aardoppervlak verandert in een dorre woestijn. Leuk wonen is dan geen optie meer. Toch zijn we nog beter af dan een aantal manen van Jupiter. Die worden — als we Gaensicke mogen geloven — simpelweg uit hun baan geslingerd en volledig vernietigd wanneer de zon uitdooft.
Planetoïden en manen: stof tot nadenken
Kleine hemellichamen als asteroïden en sommige manen zijn er ook slecht aan toe. Ze worden waarschijnlijk vermalen tot stof terwijl ze in een spiraal de uitgedoofde zon in worden getrokken. De onderzoekers onderstrepen wel: dit zijn voorspellingen. De echte afloop? Die is misschien nog veel complexer dan we ons nu kunnen voorstellen. Toch bijzonder om te bedenken — we staan pas aan het begin van ons begrip.
En hoe weten we dit eigenlijk?
Dit doemscenario is niet zomaar uit de lucht gegrepen. Astronomen hebben er letterlijk jaren onderzoek op zitten — ze volgden zeventien jaar lang drie verschillende witte dwergen, restanten van zonachtige sterren na hun ‘dood’. Daarbij observeerden zij de grillige lichtcurven van die oude sterren, en ontdekten dat niet alleen planeten maar ook puin en brokstukken zo nu en dan voor de dwerg langs trekken. Die puinwolken vertonen chaotische patronen, onvergelijkbaar met de regelmaat van een planeetbaan.
Een opvallende vondst: elke witte dwerg gedraagt zich nét een tikje anders. Soms worden er (in het mooiste Nederlands: letterlijk) elke paar uur restanten van asteroïden, manen of zelfs kleine planeten gespot. Gaensicke zegt dat die systemen snel kunnen veranderen — in een kwestie van jaren. zo is het maar weer: zelfs in het universum zijn verrassingen nooit ver weg.
Wat betekent dit nu voor ons?
Moet u zich zorgen maken? Nou, zeker niet voor het jaartal 5025. Maar het is goed om soms onze kosmische plek te beseffen. Tegen die tijd is het leven op aarde totaal anders, maar sterren als de zon blijven — letterlijk en figuurlijk — bepalend voor alles wat er leeft.