Dinosaurussen behoren al jaren tot de meest onderzochte – en tot de verbeelding sprekende – wezens ooit. Ondanks dat niemand van ons ooit een dino in levende lijve heeft gezien, weten we dankzij talloze fossielen en sporen verrassend veel over hen. Maar de waarheid is: hoe we ons hun uiterlijk voorstellen, blijkt steeds minder te kloppen.
Recentelijk werpen nieuwe fossiele vondsten weer een ander licht op het onderwerp. een verrassend goed bewaard gebleven dinostaart, 99 miljoen jaar oud en gevangen in barnsteen, heeft voor opwinding gezorgd bij paleontologen, zo meldt het vakblad Current Biology. Niet alleen het bot, maar ook zacht weefsel en – het meest opvallend – echte veren zijn in perfecte staat bewaard gebleven.
Dankzij zulke ontdekkingen weten we nu veel meer over de evolutie en functie van dinosaurusveren. Over het nut lopen de theorieën uit elkaar. sommige wetenschappers denken dat veren vooral dienden als thermische isolatie of temperatuurregeling, anderen wijzen juist op camouflage of seksuele aantrekkingskracht. Net zo belangrijk: niet alle dinosaurussen hadden veren – al was het onder de vleeseters (de theropoden, zoals de welbekende raptors en hun vogel-nakomelingen) verrassend normaal.
Sporadisch zijn er aanwijzingen dat ook sommige planteneters, zoals bepaalde ornithischiërs, veren hadden, maar bij de reusachtige sauropoden en ornitopoden missen directe bewijzen (vooralsnog?) helemaal.
Een staart in barnsteen en meer: de fascinerende vondsten
Die 99 miljoen jaar oude staart is niet de enige spectaculaire vondst. In Duitsland werd al eerder de Archaeopteryx ontdekt: een primitieve vogel die zo’n 150 miljoen jaar geleden leefde – met duidelijke, goed zichtbare veren. en in China werd de Sinosauropteryx gevonden, een kleine, vliegende theropode van 125 miljoen jaar oud. Dit was de eerste niet-vliegende dino met overtuigend bewijs voor veren-achtige structuren.
Waarom fascineert dit zo? Simpel: we zijn allemaal opgegroeid met films als Jurassic Park en kinderboeken vol iconische dino’s als de Triceratops, T. Rex en natuurlijk de Velociraptor. Maar na elke nieuwe vondst moeten musea wereldwijd hun skeletten, reconstructies en speelgoed-dino’s een beetje aanpassen – wie weet, misschien liepen straks ál onze favoriete dino’s bont geveerd door het oude Europa en Azië.
En er komt steeds meer bij. Op de armen van een Velociraptor vonden wetenschappers bijvoorbeeld botuitsteeksels die bij vogels dienen om veren vast te houden — een behoorlijk sterke aanwijzing (al geeft het geen 100% uitsluitsel). Ook is in China een exemplaar ontdekt van de Yutyrannus, een verre verwant van T. Rex, zo’n 9 meter lang en volledig bedekt met een dikke laag veren. een plaatje dat je niet snel vergeet.
- Paleotip: Bezoek zeker eens Naturalis Leiden — recent vernieuwd, met hyperrealistische dino-exposities die helemaal up to date zijn.
- Wist je dat? In Friesland zijn ooit ook dinospoten gevonden, al zijn dat uitsluitend sporen en geen veren…
Dus, wat leren we hiervan? Onze oude beeld van schubbige, kale reuzen kan ondertussen wel de kast in. Het verhaal van de dinosaurussen is kleurrijker dan ooit – letterlijk!