Sinds de oudheid droomt de mens ervan om alledaagse materialen in goud te veranderen. Dit eeuwenoude verlangen, dat mythen als de steen der wijzen voortbracht, lijkt in 2025 dichterbij dan ooit. Dankzij een opvallende wetenschappelijke doorbraak weten we nu: een schimmel — die niet eens zeldzaam is, in feite makkelijk thuis groeit — kan puur goud produceren uit gewone mineralen.
Het onderzoeksteam van de Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation (CSIRO) uit Australië publiceerde deze ontdekking in Nature Communications. wat betekent dat zelfs zonder zware machines of kilometerslange mijnen, goudwinning mogelijk is — met een organisme dat u in het keukenkastje kunt bewaren.
De hoofdrolspeler: Wat is Fusarium oxysporum?
Fusarium oxysporum is een schimmel die wereldwijd in de bodem voorkomt. Menig moestuinier kent hem als een boosdoener voor tomaten of bananenplanten — maar nu duikt hij op met een verrassende tweede identiteit: maker van gouddeeltjes uit minerale verbindingen.
Onder leiding van onderzoeker Tsing Bohu werd aangetoond dat deze schimmel metalen als ijzer, aluminium en calcium opneemt en daarbij zelfs nanodeeltjes goud op het schimmeloppervlak vormt. Ja, ze testten het zelfs met meteorietstof uit de asteroïdengordel — het resultaat was onder de microscoop direct zichtbaar.
Dit verschijnsel past binnen het biogeochemisch goudcyclus: organismen die meebouwen aan de natuurlijke goudvoorraden in de aardkorst.
Hoe verandert een gewone schimmel mineralen in goud?
Vergeet chemische smelterijen of giftige stoffen. Het proces van Fusarium oxysporum is volledig natuurlijk. Volgens het onderzoek maakt deze schimmel bepaalde enzymen aan die de mineraalomgeving zo veranderen, dat opgeloste goudionen neerslaan tot vast goud.
Onderzoekers zagen dat dit steeds opnieuw gebeurde als de juiste mineralen aanwezig waren — de schimmel “herkent” als het ware de gouddeeltjes. Zoals CSIRO het benoemt: dit gedrag geeft inzicht hoe goud in de natuur ontstaat én biedt aanknopingspunten om het gecontroleerd na te bootsen.
Bovendien komt Fusarium samen met andere soorten uit de Hypocreales-orde vooral voor op plekken waar van nature veel goud te vinden is. Dat maakt deze bodemschimmels tot een serieuze speler bij het biologisch winnen van edelmetalen.
Kunt u thuis een goudproducerende schimmel laten groeien?
Klinkt als sciencefiction — maar het kan dus wel degelijk. Wie een steriel werkvlak heeft en toegang tot de juiste mineralen, kan deze goudreis in zijn eigen huis (of garage) starten. Fusarium oxysporum heeft geen megafabrieken of dure apparaten nodig. Juist daarom zien experts kansen voor kleine labs — en heel misschien de thuisexperimentateur in Rotterdam of Groningen.
Dit principe wordt wereldwijd onderzocht onder de naam metabole mijnbouw: mineralen oogsten zonder graafmachines, zonder enorme afvalbergen. Schoner en groener kan haast niet.
“In gecontroleerde omstandigheden kan de schimmel inderdaad kleine hoeveelheden goud produceren. Het is een revolutionair alternatief,” aldus Bohu.
De toekomst van mijnbouw: schimmels — en zelfs ruimtestof
De ecologische voordelen zijn duidelijk: geen zwaar transport, nauwelijks restafval. Maar wat dit écht spannend maakt, is het mes dat aan twee kanten snijdt. Zo werkte Fusarium in het lab ook op meteorietpoeder — dat opent deuren voor ruimtevaartmissies en oogsten van grondstoffen op andere planeten.
Volgens de Asterank-database bezit een handjevol asteroïden nabij de aarde voor meer dan 1,5 miljard dollar aan potentieel winbare grondstoffen. Kan een organisme als Fusarium dat omzet in goud, dan krijgen we een sleutelspeler voor toekomstige ruimte-mijnbouw.
Het onderzoek kijkt nu verder: Kunnen we de schimmels genetisch versterken en aanpassen voor verschillende soorten grond? De industrie onderzoekt reeds of deze micro-organismen uit kunnen groeien tot levende goudfabriekjes — gewoon, hier in Nederland of misschien later zelfs op Mars.
Wat betekent dit straks voor u?
- U hoeft straks geen mijnwerker te zijn om goud te maken: een, schimmel en een beetje geduld zijn genoeg
- Deze techniek is duurzaam en veilig — belangrijk voor iedereen die aan het milieu denkt
- Metabolische mijnbouw zou zelfs als hobby-experiment in kleine schaal passen
- En wie weet: over tien jaar kweekt u uw eigen grammetje goud — tussen de tomaten en basilicum op het balkon
Blijf vooral nieuwsgierig — de natuur kan meer dan we denken.