Kijk eens goed naar dat beetje viezigheid onderin je vaatwasser of de aanslag in je boiler. het zou zomaar dé onverwachte sleutel kunnen zijn tegen klimaatverandering. De nieuwste inzichten uit 2025 laten zien: de meest veelbelovende extremofiele micro-organismen — die normaal gesproken alleen uit vulkanen of diepzee-kloofjes komen — leven óók gewoon bij ons thuis, in apparaten die bijna iedereen in Nederland wel heeft staan.
- Micro-organismen in apparaten: onontdekte bondgenoten tegen klimaatproblemen
- Doe mee: speur naar extremofielen in huis én natuur met een burgerwetenschapsproject
- Chonkus: deze cyanobacterie verslindt CO₂ als geen ander
- Samenwerken en aanmelden via CitSci.org
- Het DNA van huishoudslib – bron van duurzame oplossingen
- Toegankelijk meedoen: foto, formulier, eventueel verzamelkit
- Groot potentieel voor schonere technologieën en minder CO₂-uitstoot
Laten we het maar zeggen: slijm in je apparaten kan het klimaat helpen redden
De meest onverwachte wapens tegen klimaatverandering zitten soms gewoon in ons eigen huis verstopt. Extremofielen, oftewel microben die tegen onverwachte omstandigheden kunnen — zoals hitte, agressieve chemicaliën of droogte — gedijen perfect in apparaten zoals de vaatwasser, boiler of airco van een Amsterdams appartement of een tussenwoning in Utrecht.
Onzichtbare extremofielen: stille krachtpatsers in je keuken
Microbioloog James Henriksen (Colorado State University) heeft het initiatief genomen voor de Extremofielen-Campagne Thuis, samen met SeedLabs, CitSci en het project Dos Fronteras.
Zijn missie is ambitieus: microben vinden die CO₂ kunnen binden of giftige stoffen afbreken. daarmee kunnen gewone huishoudelijke resten ineens wapenfeiten worden in de klimaatstrijd.
Chonkus: de microbe die CO₂ sneller opvangt dan een bos
Tijdens onderzoek bij een actieve vulkaan vlak bij het Italiaanse Vulcano vond Henriksen iets bijzonders: Chonkus, een cyanobacterie die enorme hoeveelheden CO₂ opslaat en die — als hij naar de diepte van de oceaan zakt — die koolstof permanent uit de atmosfeer haalt.
Vergeet bomen: waar die stuklopen op seizoenen of arme bodem, fotosynthetiseert Chonkus onder extreme omstandigheden steeds door. Zo wordt CO₂ continu omgezet in biomassa, zonder de beperkingen waar landplanten wél last van hebben.
Een onzichtbare jungle in je boiler?
Huishoudelijke apparaten vormen mini-ecosystemen die perfect zijn voor taaie microben. Hitte, condens, een beetje schoonmaakmiddel of bitterbal-vet — het klinkt als een recept voor ellende, maar sommige soorten floreren juist in deze ‘niche’.
Henriksen zegt het recht voor z’n raap: elke Nederlandse woning zou micro-organismen kunnen herbergen die we nog nooit eerder zagen — met misschien wel revolutionaire biochemische talenten.
Wat eruitziet als wat slijm of aanslag op je keukenkastje is misschien wel een gemeenschap die giftige stoffen afbreekt of broeikasgassen opzuigt. Waar een mens zo snel mogelijk een sopdoek pakt, schuilt misschien al de oplossing voor een nettere planeet.
Zelf meedoen vanuit huis: citizen science anno 2025
Het is zo gedaan:
- Check je apparaten op verdachte resten (slijmerig, brokkelig of ‘anders’ dan anders).
- Maak een foto van jouw vondst.
- Vul het online formulier in op CitSci.org.
- Indien nodig sturen de wetenschappers een verzamelkit op om monsters toe te sturen.
Ieder ingevuld monster wordt geanalyseerd met geavanceerde DNA-sequencing — daardoor weten onderzoekers precies welke (en soms geheel nieuwe!) microben zich er schuilhouden. Uitblinkers worden zelfs gekweekt om te kijken of ze op grote schaal gebruikt kunnen worden bij klimaatvriendelijke toepassingen.
Buiten je huis: hete bronnen en groene snotplekken
Ook in de natuur laten extremofielen zich ontdekken. De tweede fase van het project, Extremofielen-Campagne Buiten, spoort microben op in bijvoorbeeld kalkrijke poelen of hete bronnetjes — ja, zelfs in de bossen rond Nijmegen vind je plekken die verrassend lijken op extreme natuurgebieden.
Op plekken als de Oosterschelde, het Limburgse Geuldal of het Gelderse Plassengebied worden geregeld slijmerige draden ontdekt met microben die CO₂ omzetten in zichtbare biomassa. Dat groene slijm, dus, blijkt veel meer dan alleen maar viezigheid op je laarzen!
Henriksen benadrukt: zulke micro-organismen zijn bestand tegen de zuurgraad van Spa Rood of het sap van een citroen — precies wat je nodig hebt voor ruige industriële omstandigheden.
CitSci.org: samen ontdekken, sneller oplossingen
Via het platform CitSci.org (uit de koker van Colorado State) kun je direct samen met onderzoekers aan de slag. Met meer dan 1.500 actieve projecten over de hele wereld vliegt de kennisuitwisseling rond. Hoe meer ogen meezoeken, hoe sneller innovatieve klimaatoplossingen ontstaan uit het gewone leven.
Extremofielen zijn een onbenutte biotechnologische goudmijn – ze kunnen direct toegepast worden bij duurzame energie, afvalzuivering en koolstofopslag. Omdat ze bestand zijn tegen extreme omstandigheden (denk aan een afvalverbrandingsoven bij Chemelot of een zwaar vervuilde waterzuivering van Waternet), zijn ze juist geschikt voor processen die reguliere microben niet aankunnen.
Potentiële toepassingen waar Nederland nú op inzet:
- CO₂-afvang in bioraffinaderijen en elektriciteitscentrales
- Waterzuivering, ook bij zware metalen of asbest
- Bioplastics fabriceren uit huisvuil of etensresten
- Biobrandstoffen produceren zónder concurrentie met landbouwgrond
Mochten deze microben zich massaal laten kweken, dan kunnen ze zomaar voor een grote sprong zorgen richting een schonere, betaalbare klimaatoplossing — en dat begint bij wat ogenschijnlijk gewone drek in uw eigen huis.