We dromen vaak over het onbekende van het heelal — maar eerlijk gezegd ruikt het universum verre van magisch. Nieuw onderzoek laat zien dat als wij, mensen, daadwerkelijk de kans kregen om onze neus in interstellaire wolken of op andere planeten te steken, de ervaring ons waarschijnlijk snel weer naar huis zou doen verlangen.
Ruiken aan Jupiter? Liever niet
Astrobiologe én parfummaker Marina Barcenilla wist, met een beetje vindingrijkheid, beruchte kosmische aroma’s tot leven te wekken. Haar experimenten werden getoond op een expositie in het Londense Natural History Museum. En het resultaat mocht er zijn — of, tja, toch liever niet: Jupiter schijnt te ruiken naar een combinatie van kattenurine en rotte eieren. Ammoniak en zwavelverbindingen domineren het geurpalet. Barcenilla beschrijft het zelfs als “een stinkbom” — en ik geef toe, die vergelijking blijft hangen.
Alsof dat nog niet genoeg is, komen daar nog tonen van benzine en knoflook bij, gebaseerd op olieachtige moleculen die wetenschappers in Jupiters atmosfeer hebben gevonden. Saté voor gevorderden.
Ook andere planeten doen een duit in het zakje
Titan, de bekende maan van Saturnus, doet met zijn “boeket” ook goed mee: denk aan bittere amandel, olie en vis die je beter niet meer eet. Indrukwekkend, maar niet uitnodigend. Geur kan trouwens een handig hulpmiddel zijn om organische moleculen — en dus misschien tekenen van leven — op te sporen.
De Webb-telescoop heeft in 2025 weer iets nieuws aan het licht gebracht over exoplaneten als K2-18b, een mogelijke oceaanwereld op 120 lichtjaar van ons vandaan. Hier zijn DMS en DMDS-moleculen gespot, die op aarde vooral door zee-organismen worden gemaakt — en die ruiken naar bedorven kool. daar word je dus wel even wakker van.
Hoe ruikt de ruimte aan je ruimtepak?
Astronauten hebben zelf soms ook wat op te merken. Helen Sharman, Brits ruimtelegende (en even tussen haakjes: ze was dol op stroopwafels die haar werden toegestuurd), vertelde dat haar ruimtepak na een spacewalk rook naar heet metaal of gelaste onderdelen. Dit komt door atomaire zuurstof in de lage baan om de aarde — als dat stofje zich mengt met het binnenklimaat van het station, ontstaat er een vleugje ozon.
Verder merkte Sharman op dat het in stations als Mir nauwelijks ergens naar ruikt — behalve als je met je neus boven je maaltijdbox hangt. Door microzwaartekracht blijft warme lucht niet bovenin, en geuren verspreiden zich dus nauwelijks. Je mist een hoop, maar in dit geval is dat prima.
Ruimtewolken vol onverwachte aroma’s
Rond het centrum van de Melkweg — bijvoorbeeld in Sagittarius B2, zo’n reusachtige moleculaire wolk — dwarrelen allerlei stoffen: ethanol, methanol, aceton, ethyleenglycol. Denk aan luchtjes van schoonmaakmiddelen, antivries of nagellakremover. Best apart als je beseft dat dit dezelfde stoffen zijn die meespelen bij het ontstaan van sterren en planeten.
Een van de meest verrassende vondsten? Ethylformiaat: op je tong proef je framboos, maar als je eraan ruikt? Plots ruikt het naar sterke drank of nagellakremover. De ruimte blijft voor verrassingen zorgen — en niet altijd in positieve zin.
Wat kunnen we hiermee, hier op aarde?
Waarom zou u dit willen weten? Omdat het helpt te begrijpen welke chemische processen het universum vullen — en wie weet ontdekt men hierdoor ooit waar leven zich kan ontwikkelen. Misschien niet morgen, maar in 2025 is het een stuk realistischer dan tien jaar geleden. Voor nu: geniet van de geur van regen na een zomerse bui — sommige dingen op aarde wil je echt niet kwijt.