Een baanbrekende ontdekking van de Tulane Universiteit werpt nieuw licht op de Maya-beschaving. Jarenlang hield het 819-dagen-cyclus van de Maya-kalender archeologen in zijn greep. Dit eigenaardige tijdmeet-systeem werd ooit door de oude beschaving gebruikt om grote sprongen te maken over wat nu Mexico, Belize, Guatemala, Honduras en El Salvador is.
Tot voor kort was het systeem voor velen een raadsel. Maar een recent onderzoek, gepubliceerd in het gerenommeerde Ancient Mesoamerica, toont aan hoe het getal verweven is met een veel ruimer systeem — één dat de synodische cycli van álle zichtbare planeten bundelt.
Amerikaanse onderzoekers van de Tulane Universiteit laten hiermee zien dat de Maya’s geavanceerde astronomische kennis hadden en planetaire samenstanden soms letterlijk decennia vooruit konden berekenen.
Wat hebben onderzoekers nu precies ontdekt over de Maya-kalender?
De 819-dagen-cyclus van de Maya’s was altijd een puzzel: waarom sluit die niet logisch aan bij bekende planeetbanen? Door de telling uit te rekken tot 20 dergelijke cycli (in totaal 16.380 dagen — ongeveer 45 jaar), ontdekten de wetenschappers dat het systeem ineens wél klopt — voor alle zichtbare planeten.
Volgens John H. Linden en Victoria R. Bricker speelde Mercurius de sleutelrol. zijn omlooptijd past naadloos binnen het 819-dagenpatroon. Andere planeten – Mars, Venus, Jupiter en Saturnus – ontvouwen zich ook in het systeem, al zijn hun cycli langer en complexer.
Door het viervoudige kleurenmechanisme van de kalender te koppelen aan de onderlinge relaties van onze planeten, bewezen ze dat de Maya’s niet alleen individuele cycli konden volgen, maar ook een overkoepelend systeem bouwden dat veel langetermijngebeurtenissen dekte.
Hoe ontcijferden archeologen de precisie van de Maya-kalender?
Volgens Nederlandse archeologen zat de oplossing in het oprekken van het perspectief. Vroeger zocht men één-op-één koppelingen tussen planeetbewegingen en individuele dagen — dit liep telkens vast.
De Tulane-onderzoekers keken juist naar het geheel en zagen dat de synodische perioden van planeten (het moment dat een planeet weer dezelfde plek t.o.v. de zon inneemt) met specifieke punten in de kalender samenvallen.
Venus, bijvoorbeeld, heeft zeven cycli nodig om vijf keer een 819-dagenreeks te ronden. Saturnus raakt pas na 13 perioden weer gelijktijdig met zes cycli van 819. Dankzij deze benadering bleek: de Maya’s hadden een kloppend systeem om de dans van alle met het blote oog zichtbare planeten nauwkeurig vast te leggen.
Bovendien benadrukken Linden en Bricker dat dit systeem verweven was met andere Meso-Amerikaanse kalenders zoals de Tzolk’in en de ‘Ronde Kalender’. Die combinatie maakte de Maya-kalender nog praktischer en verrassend nauwkeurig — wat actueler dan ooit nu alles digitaal is, toch?
Hoe integreerden de Maya’s hemelverschijnselen in hun kalender?
Dit nieuwe inzicht bevestigt de ongeëvenaarde astronomische kennis van de Maya’s. ze wisten zelfs ingewikkelde planetaire cycli in één omvattend kalenderstelsel te gieten.
De capaciteit om zoveel hemelmechaniek te bundelen in één coherent tijdsbeeld, illustreert een opvallend geavanceerde kijk op tijd — en op het universum. Eigenlijk overschrijden ze de verwachtingen die we in 2025 nog steeds van precolumbiaanse culturen hebben.
De ontdekking benadrukt ook dat archeologen vooral brede denkkaders moeten hanteren. Door de tijdssystemen in een groter geheel te plaatsen, kon een verborgen kennisniveau ontsloten worden dat tot voor kort werd overzien.
De Maya-aanpak: astronomie praktisch maken op aarde
Uit het onderzoek blijkt ook de diepte van het Maya-inzicht: ze begrepen hoe alles in de natuur verbonden is. Omdat ze astronomische gebeurtenissen konden voorspellen, was het voor hen mogelijk landbouw en rituelen tot op de dag nauwkeurig te organiseren — handig als je bijvoorbeeld plant wanneer je mais moet zaaien.
De studie opent bovendien de vraag in hoeverre andere vroege beschavingen zulke complexe waarnemingssystemen hebben ontwikkeld. Misschien is het tijd om de geschiedenis van de astronomie in precolumbiaans Amerika te herschrijven — en daardoor nieuwe aspecten van hun culturele en sociale evolutie te belichten.