In veel delen van Australië ziet u overal bossen vol met een ‘simpele’ boomsoort uit het zuiden. Lange tijd schonk vrijwel niemand er extra aandacht aan — tot een baanbrekend Australisch onderzoek alles op zijn kop zette. Plots ging het om veel meer dan alleen schaduw of geurige bladeren. Het blijkt dat één van de bekendste Australische bomen een heel bijzondere eigenschap verbergt.
Het verhaal begint in Kalgoorlie, een droge mijnregio — veel mensen kennen het van verhalen over goudzoekers en stoffige vlakten. Juist daar onderzochten wetenschappers het gedrag van deze bomen als zich metalen in de bodem bevinden. Het resultaat? Verrassend en een beetje mind-blowing.
Over welke boom in Australië hebben we het eigenlijk?
Zonder omwegen: we hebben het over de eucalyptus. Dit klinkt misschien alledaags, maar recent onderzoek (Nature, 2024) toont aan dat de eucalyptus een ongekend diep wortelstelsel heeft. Die wortels reiken soms tot wel 40 meter — daardoor kunnen ze, zelfs in kurkdroge grond, water opsporen.
Wat gebeurt er precies? Tijdens deze diepe zoektocht naar water neemt de eucalyptus ook opgeloste mineralen op uit de bodem — en daar zitten soms minuscule gouddeeltjes tussen.
Goud is op zich niet goed voor planten, maar de eucalyptus transporteert hele kleine hoeveelheden minigoud via haar sapstromen omhoog. Daar, in takken en bladeren, worden microscopische flintertjes goud uiteindelijk weer uitgescheiden als onderdeel van het eigen afweersysteem.
De onderzoekers vonden in de bladeren sporen van goud die met het blote oog onzichtbaar zijn. Alleen onder een röntgenmicroscoop werd duidelijk wat er speelde. Deze ontdekking betekent dat bomen, zonder dat we het beseffen, indicatoren zijn voor mogelijk goud onder de grond.
Waarom is dat relevant voor Nederland?
Misschien denkt u: leuk voor Down Under, maar wij hebben hier toch vooral wilgen, esdoorns en populieren? Verrassing — de eucalyptus groeit inmiddels ook in Europees klimaat! U ziet ze steeds vaker, bijvoorbeeld in parken rond Rotterdam of als tuinbomen bij eco-boerderijen. In Spanje en Portugal word je er zelfs aan herinnert met de typische geur als je door het bos loopt.
De Europese opmars van de eucalyptus is soms controversieel, omdat de soort zich als een echte wereldreiziger aanpast en snel verspreidt. Tegelijkertijd opent deze goudvondst nieuwe mogelijkheden. Bomen als de eucalyptus kunnen voortaan een rol spelen bij minder ingrijpende vormen van bodemonderzoek:
- Geen grote gaten meer in de natuur om goud te vinden
- Behoud van het ecosysteem, minder schade aan flora en fauna
- U verzamelt gewoon blad of takjes die al op de grond liggen
Toepassingen: van mijnbouw tot ecologisch onderzoek
De overheid van Australië, via de CSIRO (Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation), benadrukt wel: niemand is van plan om bomen als ‘levende goudmijnen’ te oogsten. Het grote idee is juist dat bomen als biologische mineralensensoren kunnen werken.
Hoofdonderzoeker Dr. Melvyn Lintern noemt eucalyptus “natuurlijke hydraulische pompen die hemel en aarde verbinden”. En dit opent deuren — bijvoorbeeld naar duurzame mijnbouw of bodemonderzoek met minimale impact.
Niet elke eucalyptus bevat goud, en niet elk blad voorspelt een schat. Maar wel wijzen goudvervuilde bladeren gericht aan waar het zinvol is om verder te zoeken. Met behulp van moderne technologie — denk aan drones, satellietbeelden of spectrumanalyses — kan dit in de toekomst alleen maar nauwkeuriger worden.
Of u nu zelf een expeditie plant in de Australische outback of gewoon nieuwsgierig bent wat er onder het maaiveld leeft in Noord-Holland — het loont om voortaan met andere ogen naar bomen te kijken. De bomen zeggen vaak meer dan u denkt.