Duitse geologen hebben een tot nu toe onbekende verbinding tussen de kern van de aarde en een vulkaan op Hawaï ontdekt. Dit baanbrekende onderzoek, recent gepubliceerd in het gezaghebbende tijdschrift Nature, opent een nieuwe blik op het binnenste van onze planeet en kan fundamenteel ons begrip van geologische activiteit veranderen.
De aardkern, een diep verborgen en nog grotendeels mysterieus deel op ruim 3000 kilometer diepte, lijkt signalen naar het aardoppervlak te sturen—op manieren die tot voor kort onvoorstelbaar waren.
Onderzoekers van de Universiteit van Göttingen onderzochten lavamonsters van Hawaï en stuitten op sporen van een verrassend, zeldzaam metaal: ruthenium.
Wat is ruthenium – en waarom is de vondst op Hawaï zo bijzonder?
Ruthenium klinkt wellicht minder bekend dan goud—dat vaak glinstert in je verbeelding of zelfs in een Goudmijn in Zeeland werd gezocht—aangezien het een kostbare, maar weinig bekende edelmetaal is met een hoge geologische waarde.
Het element behoort tot de platinagroep en kenmerkt zich door het zogeheten siderofiele gedrag: eigenwijs zoekt het altijd het gezelschap van ijzer op. Daardoor is, bij het ontstaan van de aarde, bijna al het ruthenium (en goud trouwens ook) naar de kern verdwenen. Wat we tegenwoordig in de korst of aardmantel vinden, zijn slechts restjes.
De Duitse onderzoekers analyseerden met moderne isotopische technieken de verhouding van 100Ru (een isotope van ruthenium) in vulkanisch gesteente uit Hawaï. Tot hun verbazing vonden ze een opvallend hoge concentratie—iets dat alleen verklaard kan worden als een deel van het monster uit een zone vlakbij het aardkern komt.
Bewijs: De aardkern staat in contact met vulkanen
Tot 2024 stond de leidende theorie in de geologie: de kern en mantel van de aarde zijn al meer dan 4 miljard jaar goed gescheiden. maar de analyse van ruthenium (en overigens ook wolfram) doet anders vermoeden.
De gevonden isotopenmix in de Hawaiiaanse lava wijst op een unieke vermenging van materiaal uit de diepe mantel met een beetje bijdrage uit de kern zelf.
“De samenstelling van ruthenium- en wolfraamisotopen in deze basaltgesteenten kan eigenlijk alleen verklaard worden door een directe menging met materiaal uit het centrum van de planeet,” schrijven de onderzoekers.
Zelfs als deze ‘uitwisseling’ minuscuul is, zijn de gevolgen groot. het betekent dat diepe aardprocessen bepaalde metalen—zoals ruthenium—vanuit het binnenste van de planeet door vulkanische pluimen naar boven kunnen laten ‘lekken’.
Zulke pluimen liggen onder zogeheten hotspots, die weer vulkanen voeden—denk aan de indrukwekkende uitbarstingen op Hawaï (en voor de liefhebbers: Eifel in Duitsland is ook zo’n hotspot, net even dichterbij dan Honolulu).
Goud uit de aardkern: gevolgen voor geologie én mijnbouw
Nee, er stroomt geen vloeibaar goud door onze vulkanen. Maar het besef dát er onder de aardkorst een soort natuurlijke transportband bestaat—die zelfs zeer waardevolle metalen naar de oppervlakte brengt—is miljoenen euro’s waard.
Volgens het onderzoek heeft deze ‘filtratie’ de verdeling van cruciale grondstoffen over het aardoppervlak beïnvloed. Metalen zoals ruthenium, platina en goud zijn essentieel in elektronica, energietransitie en medische toepassingen—je zult ze terugvinden in alles van zonnepanelen tot Hartpompjes van Philips.
De vondst van de Universiteit van Göttingen vraagt dan ook om een herziening van bestaande modellen over de oorsprong van edelmetalen aan het oppervlak. En, niet minder belangrijk, het zet mijnbouwers en technologen aan het denken over waar ze het best kunnen zoeken naar de grondstoffen van morgen.
- Bedenk: waardevolle metalen zijn niet altijd waar je ze verwacht—wie weet is de volgende technologische doorbraak het resultaat van een vulkaanuitbarsting op Hawaï.
- Volgens de KNMI vulkanologen zijn vergelijkbare processen mogelijk dichter bij huis te vinden, bijvoorbeeld onder IJsland of zelfs de subtiele vulkanen van de Eifel.
- Voor liefhebbers van duurzaam beleggen: dit soort ontdekkingen toont aan dat geologische kennis direct impact heeft op de groene industrie in Nederland.
Dus, de volgende keer dat u naar een documentaire over vulkanen op NPO kijkt—bedenk dat de ze de diepste geheimen van onze planeet dichterbij brengen dan ooit tevoren.